در این مقاله با رویکرد روانپویشی (روانتحلیلگری و رواندرمانی پویشی) به این موضوع نگاه میکنیم؛ یعنی به جای قضاوت سیاه و سفید، به ریشههای ناخودآگاه خیانت، مکانیسمهای دفاعی، الگوهای تکراری کودکی و معنای عمیقتر این رفتار برای هر دو طرف میپردازیم.
خیانت از نگاه روانپویشی یعنی چه؟
در رویکرد روانپویشی، خیانت را صرفاً «گناه اخلاقی» نمیبینیم، بلکه آن را نشانهای از یک نیاز برآوردهنشده عمیق یا تعارض حلنشده درونی میدانیم. فرد خیانتکار اغلب به طور ناخودآگاه در حال تکرار الگوهای قدیمی است؛ مثلاً:
– کسی که در کودکی احساس «به اندازه کافی خوب نبودن» کرده، ممکن است با خیانت به دنبال تأیید و ارزشمندی از افراد جدید باشد.
– فردی که از صمیمیت زیاد میترسد (ترس از بلعیده شدن یا از دست دادن خود) ممکن است با خیانت فاصله ایمن با شریک اصلیاش ایجاد کند.
– گاهی خیانت راهی است برای ابراز خشم سرکوبشده نسبت به شریک زندگی که سالها در ناخودآگاه انباشته شده.
به عبارت دیگر، خیانت فقط «درباره طرف سوم» نیست؛ بیشتر درباره رابطهای است که در آن دو نفر به دلایل ناخودآگاه نتوانستهاند نیازهای واقعی یکدیگر را ببینند و پاسخ دهند.
آیا بخشش خیانت ممکن است؟ خیانت کردن در رابطه جای بخشش دارد؟
بله، بخشش واقعی ممکن است، اما نه به این معنا که «بیخیال شویم و فراموش کنیم». بخشش واقعی در رویکرد روانپویشی یعنی:
۱. فرد خیانتکار مسئولیت کامل رفتارش را بپذیرد (بدون توجیه، بدون مقصر دانستن شریک).
۲. به درمان فردی و زوجی متعهد شود تا ریشههای ناخودآگاه خیانت را بشناسد و الگوهای مخرب را تغییر دهد.
۳. شریک آسیبدیده اجازه دهد تمام احساساتش (خشم، غم، تحقیر) دیده و شنیده شود، بدون اینکه سریع به سمت «باید ببخشم» برود.
۴. هر دو نفر به «کار سوگواری اعتماد ازدسترفته» بپردازند؛ چون اعتماد قبلی دیگر برنمیگردد، بلکه باید یک اعتماد جدید و آگاهانه ساخته شود.
تحقیقات بالینی نشان میدهد حدود ۶۰ تا ۷۵ درصد زوجهایی که پس از خیانت به درمان زوجی روانپویشی میروند، نه تنها رابطه را حفظ میکنند، بلکه رابطهشان عمیقتر و صادقانهتر از قبل میشود. اما این فقط در شرایطی اتفاق میافتد که خیانتکار واقعاً پشیمان باشد و شریک آسیبدیده هم انگیزه و ظرفیت لازم برای کار روی خودش را داشته باشد.
چه زمانی بخشیدن خیانت کردن در رابطه توصیه نمیشود؟
در موارد زیر، ادامه رابطه معمولاً به آسیب بیشتر منجر میشود:
– خیانت تکراری و سریال (یعنی فرد بارها و بارها خیانت میکند و الگویی از دروغگویی مزمن دارد).
– فقدان پشیمانی واقعی یا مسئولیتپذیری (مثلاً گفتن «تو من را وادار کردی» یا «همه همین کار را میکنند»).
– خیانت کردن در رابطه همراه با تحقیر عمدی و آگاهانه شریک (مثلاً خیانت با بهترین دوست یا خواهر شریک).
– وقتی شریک آسیبدیده دچار علائم شدید افسردگی، اضطراب پس از سانحه یا از دست دادن کامل عزت نفس شده و نمیتواند دوباره اعتماد کند.
در این موارد، جدایی نه تنها یک انتخاب، بلکه گاهی یک عمل خودمراقبتی عمیق است.
مراحل بخشش واقعی خیانت در رابطه اگر تصمیم به ماندن گرفتید، این مراحل را طی کنید:
۱. مرحله شوک و خشم: اجازه دهید شریک آسیبدیده فریاد بزند، گریه کند، سوال بپرسد. سرکوب این مرحله باعث ماندن خشم در ناخودآگاه و انتقامگیری غیرمستقیم در آینده میشود.
۲. مرحله شفافیت کامل: فرد خیانتکار باید تمام جزئیات را (در حدی که شریک نیاز دارد) بگوید و دسترسی کامل به تلفن و شبکههای اجتماعی بدهد (حداقل در دوره بازسازی اعتماد).
۳. درمان فردی برای خیانتکار: کار روی زخمهای کودکی، ترس از صمیمیت، مشکلات هویت جنسی و …
۴. درمان زوجی روانپویشی : جایی که هر دو نفر یاد میگیرند نیازهای عمیقشان را به زبان بیاورند به جای عمل کردن به آنها از راههای مخرب.
۵. بازسازی مراسم عشق و صمیمیت: ایجاد آیینهای جدید (مثل شبهای گفتوگوی عمیق بدون گوشی، سفرهای دو نفره، نامهنگاری عاطفی).
کافی است تصمیم بگیرید ریشه واقعی مشکل را پیدا کنید.همین امروز با یک زوج درمانگر متخصص تماس بگیرید.
حرف آخر؟
خیانت کردن در رابطه پایان عشق نیست، اما پایان رابطهای است که تا آن لحظه داشتهاید. یا باید یک رابطه کاملاً جدید، آگاهانهتر و بالغتر بسازید، یا با احترام و بدون سرزنش یکدیگر را رها کنید تا هر کدام راه شفای خودشان را بروند.
تصمیم با شماست، اما هر تصمیمی که میگیرید، لطفاً آن را بر اساس صداقت با خودتان و نه ترس از تنهایی یا قضاوت دیگران بگیرید. گاهی بخشیدن خیانت بزرگترین هدیهای است که به خودتان و رابطهتان میدهید، و گاهی هم بزرگترین بخشش این است که خودتان را از رابطهای که دیگر برایتان امن نیست، آزاد کنید.
اگر در این موقعیت هستید، حتماً با یک رواندرمانگر روانپویشی یا زوجدرمانگر مجرب مشورت کنید. شما لایق آرامش و عشق واقعی هستید – چه در این رابطه بمانید و چه بروید.