افسردگی در زنان، طوفان وحشتناک روحی است که قلب ظریف و احساسات عمیق خانم‌ها را نشانه می‌گیرد. زنان امروزی ایران، قوی‌تر از قبل شده‌اند و مسئولیت‌های بیشتری دارند اما آمارهای تلخ نشان می‌دهند ۴ برابر بیشتر از مردان در دام افسردگی می‌افتند. این اختلال، با نشانه‌هایی مانند بی‌علاقگی، ناامیدی و اضطراب، آرامش و شادابی را از زندگی زنان محو می‌کند. افسردگی در زنان به سلامت روحی آن‌ها آسیب می‌زند و تاثیرات منفی بر روابط اجتماعی، شغلی و حتی سلامت جسمانی آن‌ها می‌گذارد.
در این مقاله از کلینیک حس، مهمترین نشانه‌های افسردگی در زنان را بررسی می‌کنیم و به روشهای موثر درمان افسردگی مانند مشاوره روان‌شناختی، دارودرمانی و تکنیک‌های خودمراقبتی می‌پردازیم؛ پس اگر احساس می‌کنید که در چاه تاریک افسردگی افتاده‌اید یا نگران عزیزان خود هستید تا انتها همراه ما بمانید.
افسردگی در زنان چقدر شایع است؟
به نقل از سایت healthdirect: «افسردگی و اختلالات روانی مرتبط مانند اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در زنان شایع‌تر است.»
حدود ۱ نفر از هر ۶ زن در استرالیا در طول زندگی افسردگی را تجربه می‌کنند. افسردگی در دوران بارداری و پس از زایمان هم شدت فراوانی دارد. ۱ نفر از هر ۱۰ زن در دوران بارداری و ۱ نفر از هر ۶ زن در سال اول پس از زایمان درگیر افسردگی می‌شوند.
علت افسردگی در زنان چیست؟
افسردگی مهمان ناخوانده‌ای است که در هر سنی خودش را نشان میدهد و زنان را دو برابر بیشتر از مردان به دردسر می‌اندازد.
به نقل از سایت mayoclinic: «هورمون‌ها بخشی از عوامل تاثیرگذار در این داستان هستند و عوامل زیستی، ژنتیکی، تجربه‌های تلخ و شرایط دشوار زندگی هم در این میان نقش پررنگی دارند.»
بلوغ
بلوغ دریچه‌ای به سوی تغییرات هورمونی و چالش‌های جدیدی است که در بعضی دختران زمینه‌ساز افسردگی می‌شوند. اگرچه نوسانات خلقی در این دوران طبیعی است، اما اگر با مسائل دیگری مثل کشمکش‌های مربوط به هویت جنسی، اختلافات خانوادگی و فشارهای طاقت‌فرسا برای موفقیت همراه شود، به‌راحتی شرایط افسردگی را فراهم می‌کند. دختران که زودتر از پسران به این مرحله پر تلاطم قدم می‌گذارند، زودتر هم در معرض خطر افسردگی قرار می‌گیرند.
مشکلات پیش از قاعدگی PMS و PMDD
در حالی که بسیاری از زنان علائم خفیف و کوتاه‌مدت پیش از قاعدگی (PMS) را تجربه می‌کنند، برخی دیگر با طوفان سهمگین اختلال ملال پیش از قاعدگی (PMDD) روبه‌رو می‌شوند. این اختلال فراتر از تغییرات خلقی ساده، زندگی روزمره را مختل می‌کند و نیازمند توجه و درمان است. پیچیدگی تعامل بین افسردگی و PMS هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما نوسانات هورمونی، به‌ویژه تغییرات استروژن و پروژسترون، احتمالا تعادل ظریف مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین را برهم می‌زند. در این میان عوامل ژنتیکی و تجربیات زندگی هم می‌توانند با نقش‌آفرینی این طوفان روحی را تشدید کنند.
بارداری
تغییرات هورمونی شدید در دوران بارداری بر خلق‌وخو تاثیر می‌گذارند. سایر عواملی که ممکن است خطر افسردگی را در این دوران افزایش دهند عبارت‌اند از:
- تغییرات شغلی یا سبک زندگی (مقاله مرتبط: فرسودگی شغلی)
- مشکلات در روابط عاطفی (مقاله مرتبط: شکست عاطفی)
- سابقه افسردگی، افسردگی پس از زایمان یا PMDD
- فقدان حمایت اجتماعی
- بارداری ناخواسته
- سقط جنین یا ناباروری
- قطع مصرف داروهای ضدافسردگی
افسردگی پس از زایمان
بسیاری از مادران پس از زایمان دچار احساسات غم، عصبانیت، تحریک‌پذیری و گریه‌های ناگهانی می‌شوند که به آن «بی‌حوصلگی پس از زایمان» می‌گویند. این احساسات معمولا ظرف یک تا دو هفته برطرف می‌شوند. اما اگر این احساسات شدیدتر یا طولانی‌مدت شوند، نشان‌دهنده افسردگی بعد از زایمان هستند. علائم این نوع افسردگی در زنان عبارت‌اند از:
- گریه‌های مکرر و بیش از حد
- احساس بی‌ارزشی یا تصور این‌که مادر خوبی نیستید
- اضطراب شدید یا احساس بی‌حسی عاطفی
- مشکل در خواب
- ناتوانی در انجام امور روزمره
- دشواری در مراقبت از نوزاد
- افکار آسیب رساندن به خود یا نوزاد
افسردگی پس از زایمان بیماری جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از زنان به این نوع افسردگی مبتلا می‌شوند.
یائسگی
خطر ابتلا به افسردگی در دوران پیش‌یائسگی (Perimenopause) که هورمون‌ها به‌طور نامنظم نوسان دارند و سطح استروژن به‌شدت کم میشود، افزایش می‌یابد. اگرچه بیشتر زنان با علائم یائسگی مواجه می‌شوند، اما همه آن‌ها دچار افسردگی نمی‌شوند. عواملی که می‌توانند خطر را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند:
- اختلال در خواب
- سابقه اضطراب یا افسردگی
- وقایع استرس‌زا در زندگی
- افزایش وزن یا شاخص توده بدنی (BMI) بالا
- یائسگی زودرس
- یائسگی ناشی از جراحی برداشتن تخمدان‌ها
تأثیر شرایط زندگی و فرهنگ
علاوه بر عوامل بیولوژیکی، شرایط زندگی و عوامل فرهنگی هم می‌توانند خطر افسردگی را در زنان افزایش دهند. اگرچه برخی از این عوامل در مردان هم دیده می‌شوند، اما معمولا در زنان شایع‌تر هستند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نابرابری قدرت و جایگاه اجتماعی: زنان بیشتر از مردان در فقر زندگی می‌کنند و دسترسی کمتری به منابع حمایتی و خدمات بهداشتی دارند که می‌تواند باعث کاهش عزت‌نفس و احساس نداشتن کنترل بر زندگی شود.
- بار مسئولیت‌های متعدد: زنان اغلب علاوه بر کار در بیرون از خانه، مسئولیت‌های خانه و فرزندان را هم برعهده دارند. همچنین بسیاری از آن‌ها به‌عنوان والدین مجرد، چندین شغل دارند یا هم‌زمان از کودکان و والدین سالمند مراقبت می‌کنند.
- خشونت و سواستفاده جنسی یا جسمی: زنانی که در دوران کودکی یا بزرگسالی مورد آزار جسمی، روحی یا جنسی قرار گرفته‌اند، بیشتر در معرض افسردگی هستند. زنان بیشتر از مردان قربانی سواستفاده جنسی می‌شوند.
نشانه‌های مهم افسردگی در زنان چیست؟
علائم افسردگی در زنان عبارت‌اند از (مقاله مرتبط: تست علائم افسردگی)
- خلق‌وخو غمگین، مضطرب
- از دست دادن علاقه یا لذت در فعالیت‌ها مخصوصا فعالیت‌های جنسی
- بی‌قراری، تحریک‌پذیری یا گریه بیش از حد
- احساس گناه، بی‌ارزشی، ناتوانی، ناامیدی، بدبینی
- خوابیدن بیش از حد یا کم، بیدار شدن در ساعات اولیه صبح
- کاهش اشتها، کاهش وزن یا پرخوری، افزایش وزن
- کاهش انرژی، خستگی
- افکار مربوط به مرگ یا خودکشی یا اقدام به خودکشی
- مشکل در تمرکز، یادآوری یا اتخاذ تصمیمات
- علائم جسمانی مداومی که به درمان پاسخ نمی‌دهند مانند سردرد، اختلالات گوارشی و درد مزمن
انواع افسردگی در زنان کدام‌اند؟
زنان با وجود نقش‌های پررنگشان در زندگی، ناخواسته و ناگزیر در دوره‌هایی قرار می‌گیرند که آن‌ها را مستعد انواع افسردگی می‌کنند. در ادامه به تحلیل انواع افسردگی که منحصر به خانم‌ها هستند، می‌پردازیم.
| نوع افسردگی | توضیحات | علائم |
| اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD) | نوعی شدید از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) که حدود ۸ درصد از زنان را درگیر می‌کند. | تحریک‌پذیری، تغییرات خلقی، نفخ، حساسیت سینه‌ها، درد مفاصل یا عضلات، علائم افسردگی |
| افسردگی پری‌ناتال (افسردگی در دوران بارداری و پس از زایمان) | در دوران بارداری و پس از زایمان شایع است. | خستگی، اضطراب، نارضایتی، شک در توانایی مراقبت از کودک، حس نداشتن به کودک، افکار خودآزاری یا آسیب رساندن به کودک، علائم افسردگی |
| افسردگی پیش از یائسگی (پری‌منوپازال) | در دوران یائسگی به دلیل تغییرات هورمونی رخ میدهد. | دوره‌های غیرطبیعی، مشکلات خواب، نوسانات خلقی، گرگرفتگی، مشکلات حافظه و تمرکز، تفکر پارانوئید، تحریک‌پذیری، علائم افسردگی |
۸ نکته کاربردی برای پیشگیری از تشدید افسردگی
شاید این جمله طلایی را از بزرگ‌‌ترها زیاد شنیده باشید: «هر دردی درمانی دارد.» بله! اگرچه زنان نمی‌توانند دوره‌های سختی مثل عادت ماهانه را نادیده بگیرند و به اجبار افسردگی روح لطیف آن‌ها را دست‌کاری می‌کند اما با ایجاد تغییرات کوچک و هدفمند در سبک زندگی، می‌توانند حال و احوالشان را مدیریت کنند. در واقع هوشمندانه مانع بالارفتن میزان افسردگی در دوران خاص شوند. بیایید ۸ نکته مهم اما ضروری را برای پیشگیری از تشدید افسردگی در زنان مرور کنیم:
- با خانواده و دوستان در ارتباط باشید و از کمک گرفتن نترسید.
- تغذیه مناسب، خواب کافی و انجام فعالیت‌های لذت‌بخش را در برنامه خود قرار دهید.
- پیاده‌روی، یوگا یا شنا را برای افزایش اندورفین و بهبود خلق‌وخو انجام دهید.
- روزانه حداقل ۱۵ دقیقه در معرض نور طبیعی باشید.
- از مدیتیشن، تنفس عمیق و تمرین ذهن‌آگاهی برای کاهش اضطراب استفاده کنید.
- زمانی را به سرگرمی‌هایی مثل نقاشی، موسیقی یا مطالعه اختصاص دهید.
- از مصرف کافئین خودداری کنید چراکه نوسانات خلقی را شدت میدهد.
- در صورت تشدید علائم افسردگی، به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. (مقالات مرتبط: تفاوت روانشناس و روانپزشک)
کلام آخر حس
افسردگی در زنان بیماری رایجی است که در نوع‌های مختلف سلامت روان آن‌ها را به خطر می‌اندازد. در این مقاله به بررسی انواع افسردگی در زنان پرداختیم. حالا دیگر می‌دانید که در چه دوره‌هایی مستعد افسردگی هستید و آگاهانه احوال درونی‌تان را مدیریت می‌کنید یا به‌عنوان پارتنر بیشتر مراقب ملکه قلبتان هستید.
یادتان باشد که اگر هرکدام از علائم افسردگی بیشتر از دو هفته ادامه‌دار شدند، در کنار روشهای خودمراقبتی به روانشناس مراجعه کنید. مشاوران ما در کلینیک حس به‌صورت آنلاین هم‌پای حرفه‌ای هستند که با رعایت اصول رازداری، همدلانه شما را از ورطه افسردگی نجات می‌دهند. فرم نوبت‌دهی را پر کنید و هر جای کره خاکی که هستید، با چند کلیک ساده در مسیر بهبودی قدم بگذارید.
سوالات متداول
- ژنتیک چه تاثیری بر افسردگی در زنان دارد؟
سابقه خانوادگی احتمال ابتلا به افسردگی در زنان را افزایش میدهد اما سرنوشت قطعی شما را رقم نمیزند. - دلیل افسردگی در زنان خانهدار چیست؟
افسردگی در زنان خانهدار معمولا به دلیل یکنواختی زندگی، احساس بیهدف بودن، انزوای اجتماعی و نادیده گرفته شدن تلاشهایشان ایجاد میشود. - درمان افسردگی در زنان با چه روشهایی انجام میشود؟
دارودرمانی، رواندرمانی (مقاله مرتبط: روان درمانی چیست)، تحریک مغز و بستری شدن از مهمترین روشهای درمانی هستند.