افسردگی ابر سیاهی است که بر آسمان دل می‌نشیند، اما بالاخره با تلاش و امید، این ابر کنار می‌رود. درمان افسردگی مسیری شخصی است و نسخه واحدی برای همه وجود ندارد. داروهای تخصصی، روان درمانی فردی و تغییرات مثبت در سبک زندگی، ابزارهای قدرتمندی برای مقابله با این اختلال هستند. شناخت دقیق درمان‌های مناسب و راهکارهای خودیاری، نقش تاثیرگذاری در بهبود و رهایی از افسردگی ایفا می‌کنند.
با گام‌های آگاهانه دوباره طعم شادی و امید را می‌چشید و عنان زندگی را دست می‌گیرید. در این مقاله از کلینیک حس به بررسی انواع روش درمان افسردگی می‌پردازیم. ما به شما کمک می‌کنیم که با انتخاب صحیح درمانها و ایجاد تغییرات موثر در زندگی‌تان، قدم در مسیر بهبودی بگذارید و دوباره سرشار از شور و عشق به زندگی شوید.
نکات مهم درمان افسردگی
درمان افسردگی راهی طولانی است که نیاز به شناخت، صبر و تعهد دارد. اولین قدم آگاهی از نوع افسردگی است. آیا این اختلال ریشه در بیماری جسمی دارد؟ شدت آن چقدر است؟ پاسخ به این سوال‌ها چراغی برای مسیر درمانی هستند. یادتان نرود که پیداکردن راه‌حل مناسب زمان می‌برد و باید روشهای مختلفی از رواندرمانی (مقاله مرتبط: روان درمانی چیست) با درمانگران مختلف گرفته تا داروهای ضدافسردگی گوناگون را برای بهبودی امتحان کنید. مهم‌ترین نکته در این راه انعطاف‌پذیری و آمادگی برای تغییر است. (مقاله مرتبط: افسردگی چیست)
به نقل از سایت helpguide: «داروها ابزاری مفید در کاهش علائم افسردگی هستند، اما تنها راه‌حل هم نیستند. تلفیق دارو با تغییرات مثبت در سبک زندگی مانند ورزش منظم، تغذیه سالم و خواب کافی، اثربخشی درمان را چندبرابر می‌کنند. حمایت اجتماعی هم نقش مهمی دارد. صحبت با دوستان، خانواده یا شرکت در گروه‌های حمایتی احساس تنهایی را کاهش می‌دهند و انگیزه را بالا می‌برند. در ذهنتان این‌گونه حک کنید که درخواست کمک نشانه ضعف نیست، بلکه گامی شجاعانه در مسیر بهبودی است.»
تغییرات سبک زندگی: بخشی ضروری از درمان افسردگی
تغییرات کوچک در سبک زندگی، کلیدهای قدرتمندی برای رهایی و درمان افسردگی هستند. گاهی همین تغییرات ساده، تنها چیزی هستند که برای بازگشت به زندگی شاداب نیاز دارید. حتی اگر به درمان‌های دیگر هم احتیاج داشته باشید، اصلاح سبک زندگی، سرعت بهبودی را افزایش میدهد و از بازگشت افسردگی جلوگیری میکند. تغییرات ساده اما موثر سبک زندگی برای درمان افسردگی عبارت‌اند از:
۱- ورزش
ورزش اکسیر جادویی برای رهایی و درمان افسردگی است. هر تمرین از سویی جسمتان را قوی‌تر میکند و ازسویی‌دیگر روحتان را نوازش میدهد. ورزش مانند کیمیاگری کاربلد، سروتونین و اندورفین‌های شادی‌آور را در مغزتان آزاد میکند و درست مثل داروهای ضدافسردگی، سلول‌های مغزی را به رقص وامی‌دارد. نیازی به دویدن ماراتن نیست؛ حتی نیم ساعت پیاده‌روی روزانه، وجودتان را دگرگون میکند. هدف‌گذاری برای ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت هوازی در بیشتر روزها، راه طلایی دست‌یابی به شادابی و نشاط است.
۲- حمایت اجتماعی
انسان موجودی اجتماعی است و ارتباطات قوی، سپر محکمی در برابر تنهایی و افسردگی هستند. انگار هر لبخند و هم‌صحبتی، نوری در تاریکی افسردگی می‌تاباند. پس ارتباطاتتان را با دوستان و خانواده مهم بدانید، در کلاس‌های مورد علاقه‌تان شرکت کنید یا به گروه‌های داوطلبانه بپیوندید. فعالیت‌های داوطلبانه فرصتی برای کمک به دیگران است و دریچه‌ای به سوی احساس ارزشمندی و شادی درونی باز میکند.
۳- تغذیه
تغذیه نقشی حیاتی در سلامت روان و جسم ایفا میکند. همانند سوخت که به ماشین انرژی حرکت میدهد، غذاها هم انرژی لازم برای فعالیت‌های روزانه و خلق‌وخوی متعادل را به وجود می‌آورند. با تغذیه سالم سطح انرژی شما ثابت می‌ماند و نوسانات خلقی به حداقل می‌رسند. شیرینی‌ها سریع انرژی را به بدن می‌دهند، اما این انرژی به‌سرعت کاهش می‌یابد و باعث افت قند خون و احساس خستگی و بی‌حالی می‌شوند.
کربوهیدرات‌ها مثل غلات کامل، سبزی‌ها و حبوبات انرژی را به‌طور تدریجی و پایدارتر به بدن می‌رسانند؛ بنابراین شما کمتر احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید. در واقع کربوهیدرات‌ها باعث حفظ سطح انرژی به مدت طولانی‌تری می‌شوند.
۴- خواب
خواب تاثیر فراوانی بر خلق و درمان افسردگی دارد. زمانی که خواب کافی ندارید، علائم افسردگی شما بدتر می‌شوند. کمبود خواب علائمی مثل تحریک‌پذیری، خلق‌وخوی بد، غم و خستگی را تشدید میکند. هر شب خواب کافی داشته باشید. ۷ تا ۹ ساعت خواب برای بدن و روحتان ضروری است.
۵- کاهش استرس
استرس مانند آتشی زیر خاکستر، شعله‌های افسردگی را زنده میکند و شما را در معرض طوفان‌های سهمگین آینده قرار میدهد. شناسایی ریشه‌های این آتش، از فشارهای کاری طاقت‌فرسا گرفته تا روابط سمی، اولین گام در خاموش کردن آن است. با ایجاد تغییرات کوچک اما موثر می‌توانید سپر محکمی در برابر این تهدید ایجاد کنید. مرزهای مشخصی در کار و زندگی شخصی خود داشته باشید، از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و تنفس عمیق استفاده کنید و روابطی سالم و حمایت‌کننده را در اولویت قرار دهید.
به نقل از سایت psychologytoday: «افرادی که از افسردگی رنج می‌برند، سه برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به مشکلات قلبی هستند. افسردگی سلامت جسمانی را به‌شدت تحت تاثیر قرار میدهد. بدن را مستعد بیماری‌هایی مثل دیابت و پوکی استخوان میکند و سیستم ایمنی را کاهش میدهد. همچنین این اختلال با مشکلات خواب، خستگی مزمن و کاهش تمرکز همراه است و در برخی افراد به‌صورت خلق پایین مداوم (دیستایمیا) ظاهر میشود.»
پس ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی به بهبود افسردگی کمک میکند و مانع بروز مجدد آن میشود.
درمان افسردگی خفیف
افسردگی در طیفی گسترده از خفیف تا شدید قرار دارد؛ به همین دلیل روانشناس برای هر فرد با توجه به میزان افسردگی‌اش، راه درمانی خاصی را پیشنهاد میدهد. مثلا در درمان افسردگی خفیف یکی از رویکردها صبر و نظارت است که در آن روانشناس به شما می‌گوید مدتی صبر کنید تا ببینید آیا علائم بهبود می‌یابند و پس از ۲ تا ۴ هفته وضعیت شما را مجدد بررسی میکند.
روش دیگر جلسه‌های راهنمایی و مشاوره‌ای است که ۶ تا ۸ جلسه با یک درمانگر به‌صورت حضوری، تلفنی یا آنلاین برگزار میشود. این جلسه‌ها معمولا بر پایه درمان شناختی رفتاری (CBT) انجام می‌شوند تا به شما کمک کند الگوهای فکری و رفتاری خود را تغییر دهید.
تغییر لایف‌استایل یا همان سبک زندگی هم به‌شدت توصیه میشود؛ مثلا با ورزش میزان هورمون اندورفین بدن بالا می‌رود و احساس‌های مثبت در فرد بیدار می‌شوند.
درمان افسردگی‌های شدید
برای مقابله با افسردگی شدید، رویکردهای درمانی گوناگونی وجود دارند. یکی از این روش‌ها، استفاده از داروهای ضدافسردگی است که باید توسط پزشک متخصص تجویز شوند. این داروها، به‌ویژه برای افسردگی‌های متوسط تا شدید، می‌توانند در کاهش علائم بسیار موثر باشند. داروهای ضدافسردگی SSRI، مانند فلوکستین و سرترالین، معمولا اولین انتخاب برای درمان افسردگی هستند. اگرچه ممکن است عوارضی مانند مشکلات جنسی یا تهوع ایجاد کنند. داروهای دیگری مانند بوپروپیون و ونلافاکسین هم تاثیر دارند. برای مشاهده بهبودی، مصرف دارو حداقل ۲ تا ۶ هفته زمان می‌برد و یافتن داروی مناسب و دوز تاثیرگذار چندین ماه طول می‌کشد.
در بیشتر موقعیت‌ها استفاده از دارو به تنهایی کافی نیست و پزشکان معمولا درمان ترکیبی را توصیه می‌کنند. این درمان ترکیبی شامل مصرف داروهای ضدافسردگی به همراه جلسات رواندرمانی است. درمان شناختی رفتاری (CBT) به‌عنوان رویکرد روان‌شناختی، اغلب تاثیرگذاری بیشتری نسبت به استفاده از دارو یا رواندرمانی به تنهایی دارد.
امکان دارد در موارد حاد افسردگی نیاز ارجاع به تیم‌های تخصصی بهداشت روان باشد. این تیم‌ها که شامل روان‌شناسان، روان‌پزشکان و سایر متخصصان هستند، می‌توانند درمان‌های تخصصی گفتگو محور و دارویی را ارائه دهند. درمان‌های گفتگو محور مختلفی مانند CBT، درمان بین‌فردی IPT و فعال‌سازی رفتاری، هر کدام با تمرکز بر جنبه‌های خاصی از افسردگی، می‌توانند در این شرایط مفید باشند.
CBT به شناسایی و تغییر الگوهای فکری و رفتاری منفی کمک میکند. IPT بر بهبود روابط بین فردی تمرکز دارد و فعال‌سازی رفتاری با تغییر رفتارهای اجتماعی و افزایش فعالیت‌های مثبت، به بهبود خلق‌وخو کمک میکند.
به نقل از سایت nhs: «طول دوره هر یک از این درمانها، بسته به شدت افسردگی، می‌تواند بین ۸ تا ۱۶ جلسه متغیر باشد.»
درمان حل مسئله فردی، روشی کارآمد برای مقابله با افسردگی‌های شدید است. این رویکرد درمانی بر شناسایی دقیق مشکلات و طراحی برنامه‌های عملی برای حل آن‌ها تمرکز دارد. در این روش شما با درمانگری متخصص به مدت ۶ تا ۱۲ جلسه ملاقات می‌کنید. طول این دوره درمانی به‌شدت وضعیت شما بستگی دارد. در طی این جلسات، درمانگر شما را راهنمایی میکند تا مشکلات خود را به‌صورت گام‌به‌گام بشناسید و برای هر یک، راه‌حل‌های مناسبی پیدا کنید. این فرایند به شما کمک میکند تا مهارت‌های حل مسئله خود را بالا ببرید و به‌طور مؤثرتری با چالش‌های زندگی روبه‌رو شوید.
رواندرمانی روان پویشی که گاهی اوقات به‌عنوان روان تحلیلی شناخته میشود، رویکردی عمیق‌تر به درمان افسردگی است. در این روش، درمانگر شما را تشویق میکند تا آزادانه هر آنچه در ذهنتان می‌گذرد را بیان کنید. این کار به شما کمک میکند تا از احساسات پیچیده و ناخودآگاه در روابط و موقعیت‌های استرس‌زا آگاه شوید. همچنین شما می‌توانید الگوهای رفتاری تکراری خود را که ممکن است به مشکلاتتان دامن بزنند، شناسایی کنید. طول دوره رواندرمانی روان پویشی معمولا بین ۸ تا ۱۶ جلسه است و باز هم این مدت زمان به شدت وضعیت شما بستگی دارد. این روش درمانی به شما کمک میکند تا درک عمیق‌تری از خودتان پیدا کنید و الگوهای ناسالم رفتاری را تغییر دهید.
درمان افسردگی به روش تحریک مغزی
به نقل از سایت clevelandclinic: «درمان تحریک مغزی، روشی نوین برای مقابله با افسردگی‌های شدید و مقاوم به درمان است. این روش‌ها با تحریک مستقیم یا غیرمستقیم نواحی خاصی از مغز، به بهبود عملکرد عصبی و کاهش علائم افسردگی کمک می‌کنند. شوک‌درمانی ECT یکی از قدیمی‌ترین روشهای تحریک مغزی است که با ایجاد تشنج‌های کوتاه و کنترل‌شده، تغییراتی در فعالیت مغز ایجاد میکند.»
تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال TMS روشی غیرتهاجمی است که با استفاده از میدان‌های مغناطیسی، نواحی خاصی از مغز را تحریک میکند و تحریک عصب واگ VNS هم با تحریک عصب واگ که نقش مهمی در تنظیم خلق‌وخو دارد، به بهبود علائم افسردگی کمک میکند. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب روش مناسب، به شرایط و نیازهای هر فرد بستگی دارد.
نوردرمانی چه تاثیری بر افسردگی دارد؟
نوردرمانی یا لایت تراپی که با فتوتراپی هم شناخته میشود، روشی درمانی است که با استفاده از نور و طول موج‌های خاص برای درمان بیماری‌ها و اختلالات مختلف به کار می‌رود. این روش به‌ویژه در درمان افسردگی فصلی اختلال SAD موثر است. در نوردرمانی، با تابش نور با طول موج‌های مشخص به بدن فرد، مشکلات او درمان می‌شوند.
آیا درمان افسردگی به‌صورت گروهی تاثیرگذار است؟
با وجود این‌که افسردگی یک تجربه فردی است، اما گروه‌درمانی می‌تواند تاثیر فراوانی بگذارد. این نوع درمان، به‌ویژه در قالب آموزش روانی فرصتی برای یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای، حل مسئله و مدیریت احساسات دشوار فراهم میکند. این مهارت‌ها که اغلب در افراد افسرده ضعیف هستند، می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند. گروه‌درمانی با ایجاد فضایی برای تعامل و حمایت متقابل، به افراد کمک میکند تا از انزوای اجتماعی رهایی یابند، الگوهای روابط ناسالم را شناسایی کنند و باورهای منفی خود را به چالش بکشند. این روش به‌ویژه برای کسانی که به دنبال گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، بسیار کاربردی است.
چگونه می‌توان به فردی که افسردگی دارد کمک کرد؟
شاید فردی در کنارتان است که علائم افسردگی را در او می‌بینید و می‌خواهید به‌عنوان دوستی امن کمکش کنید. پس بیایید گام‌به‌گام مراحل زیر را پیش ببرید.
تشویق به درمان
- عزیزتان را به شروع و ادامه درمان ترغیب کنید.
- مصرف داروها و پیگیری جلسات درمانی را به او یادآوری کنید.
توجه به افکار خودکشی
- هرگز نظرات خودکشی را نادیده نگیرید.
- در صورت نگرانی، با پزشک یا درمانگر او تماس بگیرید.
- در مواقع اضطراری با اورژانس یا خطوط بحران مثل ۱۲۳ تماس بگیرید.
مراقبت از خود
- مراقبت از فرد افسرده دشوار است، از خودتان غافل نشوید.
- درمان فردی یا عضویت در گروه‌های پشتیبانی را در نظر بگیرید.
- به دنبال اطلاعات و منابع معتبر برای آگاهی از افسردگی و درمان‌های آن باشید.
حمایت عاطفی
- با صبر و محبت از عزیزتان حمایت کنید.
- به حرف‌هایش گوش دهید و احساساتش را درک کنید.
- فعالیت‌های مشترک پیشنهاد دهید و به یاد داشته باشید بهبودی زمان می‌برد.
درک رفتارها
- بدانید که افسردگی می‌تواند باعث تحریک‌پذیری و عصبانیت شود.
- عزیزتان را به خاطر رفتارهایش سرزنش نکنید، افسردگی یک بیماری است.
- با ترکیب استراتژی‌های مختلف، بهترین روش کمک را پیدا کنید.
بهترین روش برای کمک به کودک مبتلا به افسردگی چیست؟
بهترین روش برای درمان افسردگی کودکان عبارت‌اند از:
- اقدام سریع و موثر بسیار مهم است.
- کیفیت ارتباط والدین و کودک و محیط خانواده تاثیرگذار است.
- کاهش تنش‌ها در خانه، حتی از طریق درمان زوج‌ها برای والدین، ضروری است.
- حمایت از کودک و نشان دادن این‌که از مشکلات او آگاه هستید و تنها نیستند.
- کمک به کودک برای درک احساسات خود و نام‌گذاری آن‌ها (مثل غم و تنهایی).
- شناسایی گفتار منفی کودک و آگاهی دادن به او از تاثیرات آن.
- پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری با کودک برای کاهش بی‌حالی و تقویت پیوند والد کودک.
- فعالیت‌های خارج از منزل و قرار گرفتن در معرض نور خورشید به‌عنوان روش ضدافسردگی طبیعی.
کلام آخر
افسردگی با طیف گسترده‌ای از علائم، نیازمند رویکردی چندجانبه برای درمان است. از تغییرات ساده در سبک زندگی مانند ورزش و تغذیه سالم گرفته تا روشهای تخصصی‌تر مانند دارودرمانی و رواندرمانی، مسیرهای متعددی برای بهبود وجود دارند. حمایت اجتماعی، درک متقابل و صبر، نقش کلیدی در این سفر پرفرازونشیب ایفا می‌کنند.
افسردگی می‌تواند سد راه شکوفایی استعدادها و لذت بردن از زندگی شود. ما در کلینیک حس با ارائه خدمات سلامت روان به شما کمک می‌کنیم تا این سد را بشکنید و دوباره جوانه بزنید. برای شروع این مسیر پربار، همین الان فرم نوبت‌دهی را پر کنید.
سوالات متداول
- آیا ماساژ بر افسردگی تاثیر دارد؟
ماساژدرمانی با کاهش کورتیزول و افزایش سروتونین و دوپامین، استرس و افسردگی را کاهش میدهد و حس آرامش و شادی ایجاد میکند. - آیا هیپنوتیزم بر افسردگی تاثیر دارد؟
هیپنوتیزم درمانی با تاثیر بر ناخودآگاه، افکار منفی را کاهش میدهد و همراه با رواندرمانی و دارودرمانی به بهبود افسردگی کمک میکند. - هزینه مشاوره درمان افسردگی چقدر است؟
هزینه درمان افسردگی متغیر است و به شدت مشکل، تجربه درمانگر و موقعیت مطب بستگی دارد. - چه زمانی باید برای درمان افسردگی اقدام کرد؟
اگر علائم بیش از دو هفته طول بکشد باید برای درمان افسردگی اقدام کنید. - افسردگی مقاوم به درمان چیست؟
افسردگی مقاوم به درمان به حالتی گفته میشود که علائم افسردگی با مصرف چند داروی مختلف یا ترکیبی از درمانها بهبود نیابد.