هر زمان صحبت از سلامت روان می‌شود، پای دو حرفه اصلی یعنی روانشناسان و روانپزشکان به میان می‌آید. هر دو در درمان مشکلات روانی نقش مهمی دارند اما تفاوت روانشناس و روانپزشک به روش‌های درمانی و تخصص‌هایشان بازمی‌گردد. روانپزشکان پزشکانی هستند که برای درمان از روش دارو درمانی استفاده میکنند. روانشناسان نیز درمانی گفتگو محور دارند و از تکنیک‌های روان‌درمانی استفاده میکنند. (مقاله مرتبط: روان درمانی چیست)
برای مشکلات روزمره مثل روابط فردی، روانشناس همراه همدلی برای شما است اما برای هر مشکلی که در روند زندگی شما اختلال ایجاد کرده است باید به روانپزشک مراجعه کنید. اگر در زمینه سلامت روان با مشکلی خاص روبه‌رو شده‌اید و برای مراجعه به کسی که بتواند به شما کمک کند درمانده‌اید، تا انتهای این مقاله از کلینیک حس با ما همراه باشید تا با تفاوت روانشناس و روانپزشک آشنا شوید، بهترین گزینه را برای درمان مشکل خود انتخاب کنید و حال خوبتان را به دست بیاورید.
| ویژگی | روانپزشک | روانشناس |
| آموزش | دانشکده پزشکی، دوره تخصص روان‌پزشکی | کارشناسی‌ارشد یا دکتری در روانشناسی |
| تشخیص و درمان | تشخیص و درمان اختلالات روانی، مدیریت درمان‌های دارویی و غیردارویی | تشخیص و درمان اختلالات روانی با تمرکز بر روان‌درمانی |
| نوع درمان | دارودرمانی، روان‌درمانی، درمان‌های تحریک مغزی | روان‌درمانی (درمان‌های مبتنی بر گفتگو) |
| شرایط درمانی | اختلالات روانی پیچیده و جدی (مانند اسکیزوفرنی، افسردگی شدید، اختلال دوقطبی) | اختلالات روانی خفیف تا متوسط (مانند اضطراب، افسردگی خفیف، مشکلات رفتاری) |
تفاوت روانشناس و روانپزشک در چه مواردی است؟
برای مراجعه به متخصص سلامت روان اول باید شناخت کاملی نسبت به حیطه کاری آن‌ها داشته باشید. توجه کافی به تفاوت روانشناس و روانپزشک در مسیر درمانی شما نقش مهمی دارد. از شیوه‌های درمان گرفته تا نوع مشکلاتی که به آن‌ها رسیدگی میکنند و حتی مسیر مراجعه به هرکدام ظرافت‌های خاص خودش را دارد. در ادامه با نگاهی تیزبینانه این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم تا به درک بهتری از نقش هر متخصص در سلامت روان برسید.
تفاوت روانشناس و روانپزشک در ایفای نقش
روانشناس مانند لیدر توری کاربلد در دنیای پیچیده ذهن و احساسات است. درست مثل کوهنوردی که برای صعود به قله به یک راه‌بلد نیاز دارد، روانشناس هم با استفاده از تکنیک‌های درمانی و تعامل، مسیر عبور از مشکلات روانی و عاطفی را هموار می‌کند تا فرد بتواند با ذهنی آرام‌تر و زندگی‌ای باکیفیت‌تری به جلو برود. در واقع روانشناس به مراجع کمک می‌کند چالش‌ها و موانع ذهنی‌اش را بشناسد و به راهکاری مثبت برسد.
روانپزشک مانند کاپیتان کشتی در دریای پرتلاطم ذهن است. وقتی امواج مشکلات روانی شدید و اختلالات پیچیده، فرد را احاطه میکنند، روانپزشک با دانش پزشکی و توانایی تجویز دارو، سکان هدایت را به دست می‌گیرد و با همکاری سایر متخصصان سلامت روان، مسیر آرام‌تری را برای رسیدن به ساحل آرامش فراهم می‌کند. در واقع روانپزشک با تجویز دارو هیجانات و عملکردهای مخرب را به تعادل می‌رساند و در کنار آن با استفاده از جلسات روان درمانی فردی به بالابردن سطح هیجانات مثبت مراجع کمک میکنند.
تفاوت روانشناس و روانپزشک در تحصیلات
روانشناس و روانپزشک متخصصانی هستند که می‌دانند چرا و چگونه احساسات و افکار انسان تحت‌تأثیر قرار میگیرند و چه روش‌هایی برای بهبود وضعیت روانی افراد مناسب است. اما تفاوت روانشناس و روانپزشک در تحصیلات آن‌ها بیشتر به چشم می‌آید. با این‌که هر دو باید دوره‌هایی طولانی پشت سر بگذارند و مجوزهایی برای کار داشته باشند اما مسیر متفاوتی طی میکنند.
نقطه آغاز تحصیل روانشناسان در دانشکده روانشناسی رقم می‌خورد؛ جایی که دانشجویان با مفاهیم پیچیده‌ای همچون رفتار و اخلاق انسانی، رشد شخصیت و تاریخچه اختلالات روانی آشنا می‌شوند. آن‌ها در این مسیر مهارت‌های ضروری برای تشخیص و درمان مشکلات روانی و عاطفی را در موقعیت‌های گوناگون یاد میگیرند. در حین گذراندن مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری و گاهی بعد از آن نوبت به مرحله‌ای حساس به نام کارورزی می‌رسد. در این دوره طرح یک تا دوساله، دانشجویان با به‌کارگیری دانش نظری خود، در دنیای واقعی روان‌درمانی قدم می‌گذارند.
آن‌ها با کسب تجربه عملی در زمینه نظریه‌های روان‌درمانی، تکنیک‌های حل مسئله و روش‌های درمانی متنوع خود را برای ورود به عرصه حرفه‌ای روانشناسی آماده میکنند. این مرحله پلی بین آموخته‌های تئوری و کاربرد عملی آن‌ها در کمک به افرادی است که با چالش‌های روانی و عاطفی دست‌وپنجه نرم میکنند.
روانپزشکان، متخصصانی در حوزه پزشکی هستند که با گذراندن دوره پزشکی عمومی و سپس تخصص روان‌پزشکی، به درک عمیقی از ارتباط پیچیده بین ذهن و بدن می‌رسند. آن‌ها از سویی به درمان اختلالات روانی می‌پردازند و از سویی دیگر بیماری‌های جسمی را که با علائم روانی همراه هستند، تشخیص می‌دهند. این متخصصان با تجربه کار در بخش‌های روان‌پزشکی بیمارستان‌ها، با طیف گسترده‌ای از بیماران مانند کودکان و نوجوانان با اختلالات رفتاری گرفته تا بزرگسالان با بیماری‌های حاد روانی، آشنایی دارند؛ بنابراین روانپزشک با دانش و تجربه خود، پلی بین سلامت روان و جسم ایجاد می‌کند.
تفاوت روانشناس و روانپزشک در روش درمان
به نقل از سایت yourhealthinmind : «روانپزشکان با توجه به نیاز مراجع روش‌های درمانی مناسبی را به کار می‌برند. این درمان‌ها شامل دارودرمانی برای کنترل علائم بیماری‌های روانی، مراقبت‌های پزشکی عمومی برای بررسی وضعیت جسمانی بیمار و ارزیابی تأثیرات داروها، درمان‌های روان‌شناختی برای کمک به بهبود وضعیت روحی فرد هستند. همچنین اگر لازم باشد روش‌هایی مانند الکترو شوک‌درمانی (ECT) هم به کار می‌برند.»
روانشناسان بیشتر تمرکز خود را بر روی درمان‌های روان‌شناختی می‌گذارند. این تکنیک‌ها شامل رویکردهایی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) برای تغییر افکار و رفتارهای منفی، روان‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) برای تقویت پذیرش و انعطاف‌پذیری روانی و روانکاوی و درمان‌های تحلیلی هستند که به بررسی عمق ناخودآگاه و مسائل قدیمی فرد می‌پردازند تا درمانگر به اصل و ریشه مشکل برسد. (مقاله مرتبط: تفاوت روانشناس با روانکاو)
تفاوت روانشناس و روانپزشک در نوع مراجع
به نقل از سایت healthdirect: «روانپزشکان بیشتر بر درمان بیمارانی تمرکز دارند که به مراقبت‌های پزشکی و روان‌شناختی نیاز دارند. این دسته از بیماران معمولاً به بیماری‌های پیچیده‌ای مانند افسردگی شدید، اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و مشکلاتی مانند افکار خودکشی مبتلا هستند. روانپزشکان قادر به تجویز داروهای مورد نیاز برای کنترل علائم هستند.»
روانشناسان معمولاً با بیمارانی کار میکنند که اختلالات روانی آن‌ها نیاز به درمان‌های روان‌شناختی دارند. این افراد معمولاً دچار مشکلات رفتاری، اختلالات یادگیری، افسردگی یا اضطراب خفیف تا متوسط هستند. روانشناسان با استفاده از روش‌های درمانی مانند درمان شناختی رفتاری یا سایر تکنیک‌های روان‌درمانی، به این بیماران کمک میکنند تا راه‌های مقابله با مشکلات خود را پیدا کنند.
کلام آخر
در این مقاله به تفاوت روانشناس و روانپزشک پرداختیم. حالا دیگر می‌دانید که حرفه روانشناسی و روان‌پزشکی هدف مشترکی دارند اما در روش‌های درمانی متمایز عمل میکنند. همچنین در تحصیلات و دوره‌های آموزشی تفاوت فاحشی دارند. اگر به تفاوت روانشناس و روانپزشک دقت کنید متوجه می‌شوید که هرکدام مراجعانی متفاوت دارند؛ بنابراین انتخاب بین روانشناس و روانپزشک بستگی به شدت مشکل روانی شما دارد.
اگر خارج از ایران زندگی می‌کنید و دسترسی به متخصص هم فرهنگ خودتان ندارید، نگران نباشید! کلینیک روانشناسی حس با تیمی از روانشناسان و روانپزشکان فارسی‌زبان، به ایرانیان مهاجر در سراسر جهان خدمت‌رسانی می‌کند. به یاد داشته باشید که دوری از وطن نباید مانعی برای رسیدگی به سلامت روان شما باشد. همین حالا با پرکردن فرم نوبت‌دهی وقت مشاوره بگیرید و گامی به‌سوی آرامش و حال خوب خود بردارید! با کلینیک حس، حس بهتری داشته باشید.
سؤالات متداول
- با توجه به تفاوت روانشناس و روانپزشک، مراجعه به کدام بهتر است؟
هر دو هدفی مشترک دنبال میکنند اما روش درمانی متفاوت و مؤثری دارند. - تفاوت روانشناس و روانپزشک در مجوز کار چیست؟
روانشناسان از نظام روانشناسی صلاحیت میگیرند و روانپزشکان از سازمان نظامپزشکی صلاحیت و مجوز فعالیت دریافت میکنند. - تفاوت روانشناس و روانپزشک در تعداد جلساتی که تجویز میکنند چیست؟
روانشناسان جلسات درمانی منظم و مداوم را پیشنهاد میکنند. روانپزشکان بیشتر بر مدیریت دارویی تمرکز دارند و معمولاً جلسات کمتری نسبت به روانشناسان برگزار میکنند.