ترس از صمیمیت در رابطه حالتی است که فرد باوجود تمایل به داشتن روابط نزدیک و صمیمی، از برقراری این ارتباطات به طور عاطفی یا فیزیکی ناراحت می‌شود. این ترس در موقعیت‌هایی مثل اضطراب مواجهه با نزدیکی، نگرانی از آسیب‌پذیر شدن یا دشواری در به اشتراک گذاشتن عمیق‌ترین احساسات و افکار با دیگران خودنمایی میکند. آیا می‌دانید عاقبت این ترس احساس تنهایی و آسیب‌رساندن به روابطی می‌شود که برای شما اهمیت دارند.
ترکیب طلایی شناخت ریشه‌های احساسات و تغییر الگوهای رفتاری با استفاده از روشهای درمانی به شما کمک می‌کنند تا بر این ترس فائق آیید و روابط سالم‌تری بسازید. در این مقاله از کلینیک حس به موضوع جنجالی روشهای غلبه بر ترس از صمیمیت در رابطه می‌پردازیم. پس اگر شما از صمیمی شدن در روابطتان اجتناب می‌کنید، تا انتها همراه ما بمانید.
ترس از صمیمیت در رابطه چیست؟
بعضی افراد با این اعتقاد که «اگر نمی‌خواهی دل‌خور بشوی، دل به کسی نبند.» از صمیمی شدن با اطرافیانشان فراری هستند. ترس از صمیمیت در رابطه، احساس ناخوشایند اضطراب است که فرد در موقعیت‌های نزدیکی عاطفی و فیزیکی با دیگران تجربه میکند. این ترس باعث می‌شود فرد با عمیق‌تر شدن روابط، عقب‌نشینی کند. همچنین مسائل شخصی‌اش را با پارتنرش در میان نگذارد یا از افرادی که به او نزدیک میشوند حتی اگر در عمق وجود خود خواهان این نزدیکی باشد، فاصله بگیرد.
ریشه‌های این ترس به تجربه‌های گذشته مانند خیانت، شکست عاطفی، جدایی‌های دردناک و دست و پنجه نرم کردن با افسردگی بعد از طلاق یا تجربه‌های ناامن و بدون حمایت در دوران کودکی برمی‌گردد. در واقع با احساس ترس از آسیب دیدن مانع از پذیرش صمیمیت میشوند؛ چراکه فرد ترجیح میدهد تنها بماند تا این‌که دوباره آسیب ببیند و رنج بکشد. (مقاله مرتبط: علائم خیانت در رابطه)
ریشه‌های ترس از صمیمیت در رابطه چیست؟
به نقل از دکتر کریس موسونیک در سایت calm: «معمولا یک سر بند پوسیده ترس از صمیمیت در رابطه به تجربه‌های دردناک فرد در گذشته مانند جدایی‌ها یا مرگ عزیزانشان وصل است. البته به میزان امنیت و اعتمادبه‌نفس افراد در خودشان و روابطشان هم بستگی دارد.»
به‌طورکلی ردپای عوامل تأثیرگذار ترس صمیمیت در رابطه را می‌توانیم در موقعیت‌های زیر پیدا کنیم.
- تروماهای گذشته: اگر شما تجربه‌ای از سو استفاده، بی‌توجهی یا خیانت داشته‌اید، به دیگران اعتماد نمی‌کنید. (مقاله مرتبط: تروما چیست)
- اعتمادبه‌نفس پایین: اگر خود را شایسته ندانید یا از طرد شدن بترسید، برای محافظت از خودتان به دیگران نزدیک نمی‌شوید و همیشه ترس از صمیمیت در رابطه دارید.
- مسائل مربوط به دلبستگی: نحوه ارتباط شما با مراقبان در دوران کودکی بر نحوه رابطه شما با دیگران در بزرگسالی به‌شدت تاثیر دارد.
- ترس از آسیب‌پذیری: اگر از آسیب دیدن بترسید و از ادامه رابطه مطمئن نباشید خود افشایی برای شما عذاب‌آورترین کار دنیا است.
- اختلال شخصیت اجتنابی: اختلال شخصیت اجتنابی که به آن اختلال اضطراب صمیمیت هم می‌گویند، اختلال اضطرابی است که حدود ۲٫۵ درصد از جمعیت را تحت‌تاثیر قرار میدهد و از دوران کودکی آغاز می‌شود.
به نقل از سایت healthline: «این اختلال به طور مساوی مردان و زنان را درگیر میکند و علائمی مثل عزت‌نفس پایین، ترس از قضاوت و اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی دارد.»
- تجاوز در کودکی: آزار جنسی در دوران کودکی باعث ترس از صمیمیت عاطفی یا جنسی می‌شود و علائمی مانند کاهش میل جنسی، احساس گناه یا عصبانیت هنگام لمس شدن و مشکلات جسمی مانند اختلال نعوظ یا درد به همراه دارد.
برخی علل دیگر ترس از صمیمیت، ترس از کنترل شدن یا از دست دادن هویت در رابطه هستند.
نقش تعادل صمیمیت و انزوا در رشد فردی چیست؟
اریک اریکسون، روان تحلیل‌گر برجسته، معتقد بود که افراد در بازه سنی ۱۹ تا ۲۹سالگی وارد مرحله‌ای مهم از رشد میشوند که به آن «صمیمیت در مقابل انزوا» گفته می‌شود. از دیدگاه او، این دوره برای یادگیری چگونگی برقراری روابط سالم و تکامل فردی ضروری است. در این مرحله، افراد با انتخاب بین ایجاد روابط نزدیک و معنادار که باعث احساس تعلق یا صمیمیت می‌شود یا کناره‌گیری از دیگران و تجربه احساس تنهایی روبه‌رو هستند.
افرادی که با موفقیت این مرحله از رشد را پشت سر بگذارند، ارتباطات قوی دارند و در روابطشان احساس تعلق را لمس می‌کنند. در مقابل کسانی که با چالش‌های این مرحله به‌درستی مواجه نمی‌شوند همیشه با ترس از صمیمیت در رابطه درگیر هستند. ایجاد اعتماد متقابل، برقراری ارتباط شفاف و صادقانه از نظر عاطفی، ازجمله عواملی هستند که به شکل‌گیری صمیمیت سالم کمک و از بروز احساس تنهایی و ترس از صمیمیت در رابطه جلوگیری می‌کنند.
۶ نشانه ترس از صمیمیت در رابطه
به نقل از سایت verywellmind: «ترس از صمیمیت در انواع روابط مانند روابط عاشقانه، دوستانه و خانوادگی به شکل‌های گوناگونی خودنمایی میکند. نشانه‌های این ترس پنهان اغلب به‌گونه‌ای ظاهر میشوند که برخلاف میل درونی فرد به داشتن روابط نزدیک به نظر می‌رسند. مثلا فردی که عمیقاً خواهان روابط صمیمانه است، به دلیل ترس خود رفتارهایی نشان میدهد که مانع شکل‌گیری و پایداری چنین روابطی میشوند. جالب است بدانید این رفتارهای مخرب رابطه زمانی بیشتر خود را نشان می‌دهند که فرد برای آن رابطه، اهمیت ویژه‌ای قائل است.»
در جدول زیر به نشانه‌های مهم ترس از صمیمیت در رابطه می‌پردازیم.
| دسته‌بندی علائم ترس از صمیمیت در رابطه | شرح علائم |
| اجتناب از نزدیکی | دوری از تماس فیزیکی مانند در آغوش گرفتن، دست گرفتن، حفظ فاصله عاطفی و سطحی نگه داشتن گفتگوها، اجتناب از برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در روابط عاطفی |
| مشکلات در اعتماد و ارتباط | شک‌وتردید مداوم در نیت‌های طرف مقابل، احساس ناامنی در روابط، دشواری در ابراز نیازها و خواسته‌ها، دشواری در اعتماد کردن به دیگران و احساس آسیب‌پذیری |
| رفتارهای دفع‌کننده | شروع جروبحث‌های مکرر، فاصله گرفتن یا اجتناب از وقت گذراندن با فرد نزدیک، نادیده گرفتن خود و ایجاد رفتارهای ناخوشایند، رفتار مشکوک و متهم کردن غیرمنطقی طرف مقابل، واکنش‌های شدید در موقعیت‌های مختلف مانند کنترل‌گری، انتقاد شدید، استفاده از احساس گناه، وابستگی زیاد |
| الگوی روابط | داشتن سابقه روابط کوتاه‌مدت متعدد و از دست دادن علاقه پس از نزدیک شدن، داشتن دوستان زیاد بدون وجود صمیمیت واقعی در آن‌ها |
| کمال‌گرایی | انتظارات بیش از حد از خود و دیگران در روابط، نگرانی شدید درباره نحوه دیده شدن توسط دیگران |
| مشکلات در تماس فیزیکی (شدید) | اجتناب کامل از تماس فیزیکی، نیاز دائمی و افراطی به تماس فیزیکی به عنوان شکلی از ناامنی |
ترس از صمیمیت در رابطه زمانی که فرد می‌خواهد عمیق‌ترین احساسات، باورها و تجربه‌هایش را به اشتراک بگذارد یا در موقعیت نزدیکی فیزیکی و عاطفی، افزایش می‌یابد. این ترس در زمان پاسخ‌گویی به سوالاتی درباره احساسات، به‌خصوص احساسات منفی یا احساساتی که مربوط به طرف مقابل هستند، خودش را نشان میدهد. همچنین اگر فرد در محیطی تربیت شده است که ابراز ناراحتی را آموزش نداده‌اند و بر شادی ظاهری تاکید داشته‌اند نمی‌تواند احساسات واقعی خود را نشان دهد و همین موضوع مانعی بزرگ برای ایجاد روابط صمیمانه و معنادار می‌شود.
ترس از صمیمیت در رابطه هنگام به اشتراک گذاشتن باورها و تجربیات شخصی هم بروز میکند. اگر فرد در محیطی احساس امنیت نکند یا از قضاوت شدن، رد شدن یا تحقیر شدن به دلیل باورهایش بترسد، از صحبت کردن درباره آن‌ها خودداری میکند. نزدیکی فیزیکی، فراتر از رابطه جنسی هم برای این افراد اضطراب‌آور است و آن‌ها را ناراحت میکند. در روابط عاطفی، ترس از جدی شدن رابطه و تعهد دادن هم آلارمی هستند که ترس از صمیمیت در رابطه را نشان می‌دهند.
راه‌های غلبه بر ترس صمیمیت در رابطه: ۱۰ روش آگاهانه برای ساخت ارتباطی صمیمانه
ساختن صمیمیت در رابطه، سفری طولانی است که در آن زمان، تلاش و بردباری دوشادوش هم پیش می‌روند. اگر سایه ترس از صمیمیت در رابطه بر دلتان سنگینی میکند، گام برداشتن به سوی طرف مقابل قطعا دشوار است؛ اما با گام‌های کوچک و آگاهانه که در ادامه آن‌ها را تحلیل می‌کنیم می‌توانید طعم شیرین نزدیکی را بچشید و ارتباطی ژرف و رضایت‌بخش ایجاد کنید. آخرین راه‌حلی که در این قسمت به آن پرداخته‌ایم مهم‌ترین روش غلبه بر ترس صمیمیت در رابطه است.
۱- ارتباط بدون سانسور با شریک خود برقرار کنید
برخلاف صدایی که در ذهنتان می‌پیچد احساسات و افکارتان را با شریک زندگی در میان بگذارید. آنچه در ذهنتان می‌گذرد را با او سهیم شوید و او را به این کار تشویق کنید. با گوش دادن بدون قضاوت به یکدیگر، فضایی امن برای شکوفایی صمیمیت به وجود می‌آید؛ جایی که هر دو احساس درک شدن و شنیده شدن را با لذت لمس می‌کنید.
۲- آرام‌آرام اعتماد را شکل دهید
اعتماد را با گام‌های کوچک بنا کنید؛ داستانی از خودتان بگویید یا در مسائل جزئی به حمایت شریکتان تکیه کنید. هرچه این لحظات بیشتر شوند، ریشه‌های عمیق‌تری از اعتماد شکل می‌گیرد. با نشان دادن مستمر حمایت، پایبندی به قول‌ها و قابل اعتماد بودن، به ساختن یا ترمیم اعتماد در رابطه‌تان ادامه دهید.
مثلا تصور کنید در محل کارتان روز سختی را گذرانده‌اید و این احساس را با کسی در میان نگذاشته‌اید. برای شروع ایجاد اعتماد با گام‌های کوچک به شریک زندگی‌تان بگویید: «امروز روز پرچالشی در کارم بود.» یا در یک موقعیت دیگر که برای جابه‌جا کردن وسیله‌ای سنگین در خانه نیاز به کمک دارید به‌جای این‌که خودتان این کار را انجام دهید، از شریکتان بخواهید که به شما کمک کند. این تکیه کردن بر او، نشان میدهد که شما به او اعتماد دارید و اجازه می‌دهید در زندگی‌تان نقش داشته باشد.
۳- زمان باکیفیت و بدون وقفه با هم بگذرانید و این کار را به طور منظم انجام دهید
گذراندن وقت باکیفیت، فرصتی ارزشمند برای پیوند عمیق با پارتنرتان و غلبه بر ترس از صمیمیت در رابطه است. فعالیت‌های مشترک مورد علاقه‌تان را انجام دهید؛ این لحظات رشته‌های پیوندتان را محکم‌تر و ابراز احساسات را آسان‌تر میکند. زمانتان را بدون مزاحمت تلفنی و کار اولویت‌بندی کنید تا تمام تمرکزتان بر یکدیگر باشد.
۴- برای تقویت خودآگاهی، به احساسات و شکست‌های خود توجه کنید
به موقعیت‌ها یا گفتگوهایی که در روابط، اضطراب یا ناراحتی ایجاد می‌کنند، توجه کنید. شناسایی این محرک‌ها، گامی مهم در جهت حل آن‌ها با خود یا کمک به درمانگر است. این آگاهی از احساسات، مدیریت و انتقال آن‌ها به شریکتان را تسهیل میکند و در نهایت باعث ایجاد رابطه‌ای صمیمانه‌تر و مثبت‌تر می‌شود.
۵- صبور باشید
در مسیر غلبه بر ترس از صمیمیت در رابطه شتاب نکنید و انتظار تغییرات سریع نداشته باشید. به قول قدیمی‌ها: «گر صبر کنی، ز غوره حلوا سازند.» به اشتراک گذاشتن خاطره یا گذراندن وقت بیشتر در کنار هم اهمیت دهید.
۶- همدلی کنید
تلاش کنید خود را جای شریکتان بگذارید و احساسات او را درک کنید. این همدلی پیوند عاطفی شما را تقویت میکند و به او حس ارزشمندی و فهمیده شدن میدهد. مثلا اگر او از اتفاقی ناراحت است، سعی کنید دنیا را از دید او ببینید و به احساس او اعتبار دهید. این درک متقابل، فضایی امن‌تر در رابطه ایجاد میکند و ابراز احساسات برای هر دوی شما آسان‌تر می‌شود.
۷- محبت و ارتباط فیزیکی را تمرین کنید
تماس فیزیکی نقش مهمی در ساخت و نگهداری صمیمیت دارد. اگر در ابتدا تماس فیزیکی برای شما حس خوبی ندارد، با حرکات کوچک شروع کنید. مثلا اول دست‌های هم را بگیرید یا همدیگر را به‌آرامی در آغوش بکشید و بعد به‌تدریج به بغل کردن‌های طولانی‌تر یا بوسیدن برسید.
۸- اهداف و رویاهای خود را به اشتراک بگذارید و اهداف مشترک تعیین کنید
برای تقویت رابطه‌تان، برنامه‌ریزی مشترک برای آینده داشته باشید مثلا تصمیم بگیرید که سال آینده به مسافرت طولانی بروید یا درباره‌ی ایدئال‌هایتان برای خانه‌ای که می‌خواهید در آینده داشته باشید، صحبت کنید. وقتی هر دوی شما برای هدف مشترک سرمایه‌گذاری می‌کنید، احساس تعهد و همبستگی عمیق‌تر می‌شود. این احساسات مشترک، صمیمیت را در رابطه‌تان افزایش میدهد و برای غلبه بر ترس از صمیمیت در رابطه کارآمد است.
۹- به نیازها و مرزهای شریک خود توجه کنید
هر فردی در رابطه، نیازمندی‌های متفاوتی از صمیمیت دارد. به نشانه‌هایی که شریکتان را سرشار از عشق و قدردانی میکند، دقت کنید. تمام تلاش خود را به کار گیرید تا آن نیازها را برآورده کنید و با او همان‌گونه که انتظار دارید با شما رفتار شود، برخورد کنید.
۱۰- به روان‌شناس حاذق مراجعه کنید
اگر غلبه بر ترس از صمیمیت در رابطه و ایجاد صمیمیت برایتان سخت به نظر می‌رسد، از روان‌درمانگر کمک بگیرید. روان‌شناس با بررسی عواملی که باعث ایجاد ترس از صمیمیت برای شما شده‌اند به رفع آن‌ها کمک می‌کنند. مثلا اگر از به اشتراک گذاشتن احساساتتان می‌ترسید، روان‌شناس با استفاده از انواع روشهای روان درمانی فردی (مقاله مرتبط: روان درمانی چیست) به شما کمک میکند تا ریشه‌های این ترس را بشناسید و راهکارهای مقابله با آن را بیاموزید. در مسیر بهبود تماس‌های فیزیکی سکس‌تراپیست نقش موثری دارد و زوج درمانگر (مقاله مرتبط: زوج درمانی چیست) هم‌پای مطمئنی برای شما است تا زبان عشق همدیگر را بشناسید و دل هم را به دست آورید. برای گرفتن نوبت و ارتباط با بهترین مشاوران زوج درمانگر یا روان درمانی فردی فرم زیر را پر کنید تا به شما در غلبه بر ترش ناشی از صمیمیت در رابطه کمک کنیم
کلام آخر حس
ترس از صمیمیت در رابطه با ترس از وابستگی اشتباه گرفته می‌شود. وابستگی‌ای که ناخودآگاه ما را به یاد نیاز کودک به مادر، ترس از دست دادن و احساس پوچی پس از آن می‌اندازد. امکان دارد این ترس ترکش‌هایی از تجربه‌های کودکی و نیازهای برآورده نشده باشد که ما را به جستجوی روابط ناسالمی سوق میدهد.
اگر این ترس‌ها برایتان آشنا هستند، شاید وقت آن رسیده که با کمک از متخصص، زخم‌های قدیمی را مرور و ترمیم کنید. تیم حرفه‌ای ما در کلینیک حس همراه شما هستند تا هر جای دنیا هر جای دنیا که زندگی می‌کنید، با جلسات درمانی آنلاین، مسیر شفای درون و ساختن روابطی سالم و امن، هم‌پای شما شوند.
سوالات متداول
- صمیمیت چیست؟
صمیمیت به توانایی به اشتراکگذاری بخشهای واقعی خود در حوزههای فکری، عاطفی، جنسی، تجربی و معنوی با دیگری اشاره دارد. - روشهای تشخیص ترس از صمیمیت در رابطه کداماند؟
روشهای تشخیص ترس از صمیمیت شامل مصاحبه بالینی، ارزیابی روانشناختی و استفاده از تستهای روانشناسی است. - عوارض ترس از صمیمیت در رابطه چیست؟
ترس از صمیمیت با ایجاد انزوا، انواع افسردگی، گرایش به مواد مخدر، کاهش لذت و رفتارهای مسئولیتگریزانه، رابطه را بهسوی سردی و فروپاشی سوق میدهد. - اشتباهات رایجی که افراد هنگام تلاش برای غلبه بر ترس از صمیمیت در رابطه مرتکب میشوند، چیست؟
اشتباهات رایج در غلبه بر ترس از صمیمیت در رابطه شامل عجله در روند، نادیده گرفتن مشکل و وادار کردن خود به صمیمیت پیش از آمادگی میشوند.