گروه درمانی (group therapy) یکی از روشهای مؤثر در مشاوره است که به افراد کمک میکند سلامت روانی خودشان را دوباره به طور کامل به دست بیاورند. همچنین با تمامی تجربیات تلخ یا اشتباهاتی که داشته‌اند نیز کنار بیایند و آنها را بپذیرند. همان‌طور که از نام این روش درمانی میتوان حدس زد، گروه درمانی به درمان یک گروه از افراد می‌پردازد. این درمان می‌تواند بسیار مؤثرتر از درمان‌های انفرادی باشد. در درمان به شیوه گروهی، روان‌شناسان رفتارهای تعدادی از افراد را به دقت بررسی کرده و راهکارهای درمانی مناسبی را به آنان ارائه می‌دهند. در این مقاله از کلینیک حس با ما همراه شوید تا انواع گروه درمانی را بررسی کنیم.
گروه درمانی چیست؟
گروه درمانی یک روش روان درمانی است که در هر جلسه با حضور چندین نفر انجام میشود. امروزه به دلیل افزایش مشکلات مربوط به روح و روان، آگاه شدن افراد نسبت به مشکلاتشان و تلاش برای حل آنها، روند روان درمانی بسیار طولانی شده است. انتظار زیاد برای دریافت جلسه درمانی و تعداد جلسات درمانی طولانی می‌تواند آسیب زیادی برای جامعه به همراه داشته باشد. در این شرایط پزشکان و روان‌شناسان تصمیم به برگزاری جلسات بهصورت گروهی گرفتند.
درمان به شکل گروهی امکان ارائه راه‌حل‌ها و روشهای درمانی را به چندین نفر بهصورت هم‌زمان فراهم میکند. همچنین سبب میشود افرادی که برای درمان پیش‌قدم شده‌اند، انتظار کوتاه‌تری برای دریافت جلسات درمانی داشته باشند. از انواع گروه درمانی، برای مناطق روستایی و یا بیمارستان‌های شلوغ با تعداد پرسنل کم استفاده میشود.
چه مشکلاتی در گروه درمانی مطرح میشود؟
از انواع گروه درمانی برای حل بسیاری از مشکلات روحی و روانی مانند ترومای مهاجرت، تروماهای عاطفی، فوبیاها، اضطراب، انواع افسردگی همجون افسردگی بعد از مهاجرت، پیش فعالی (ADHD)، اختلال مصرف مواد، اختلال استرس پس از حادثه یا اختلال توجه میتوان استفاده کرد. برگزاری جلسات درمان به شیوه گروهی می‌تواند برای حل برخی از مشکلات مانند غم و اندوه، تنهایی بعد از مهاجرت، چاقی، دردهای مزمن، کاهش وزن، مدیریت خشم و… نیز مفید باشد. برخی از افراد از جلسات درمانی به شکل گروهی در کنار جلسات فردی خودشان استفاده می‌کنند که ممکن است برای شرایط آنها، انجام این کار بهتر باشد.
مزایای انواع گروه درمانی برای بیماران
علاوه بر بررسی شدن مشکلات بهصورت هم‌زمان و زمان انتظار کمتر برای جلسات درمانی، روش گروه درمانی مزایایی را برای افراد به همراه دارد که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.
۱- احساسات مشابه و نوع‌دوستی
آن چیزی که باعث راحتی هر چه بیشتر افراد در جلسات مختلف انواع گروه درمانی ها میشود این است که افراد با بیان باورها، اعتقادات، مشکلات و چالش‌هایی که دارند، متوجه تشابه مشکلاتشان با دیگران می‌شوند و می‌فهمند که داشتن این چالش تنها مختص به آنها نیست. از طرفی احساس همدردی و نوع‌دوستی که بیماران نسبت به یکدیگر دارند می‌تواند به روند درمانی آنها کمک کند.
۲- تقلید رفتارها و رفتار اجتماعی
نکته مثبتی که در انواع گروه درمانی وجود دارد این است که افراد می‌توانند از یکدیگر الگو بگیرند و رفتارها یا باورهای مثبت را تقلید کنند. همچنین زمانی که در جلسات گروهی هر یک از افراد به بین مشکلات و نگرانی‌های خود می‌پردازند و در مورد آنها با دیگر بیماران و مشاور صحبت می‌کنند می‌توانند رفتارهای اجتماعی را نیز بیاموزند.
۳- کسب اطلاعات و انگیزه از دیگران
بیماران در جلسات هر یک از انواع گروه درمانی ها می‌توانند دانش و اطلاعات مفیدی از یکدیگر و همچنین مشاور دریافت کنند و دید بهتری نسبت به مشکل و بیماری خود داشته باشند. از طرفی مشاهده موفقیت سایر اعضای گروه در حل چالش‌ها و مشکلات می‌تواند به سایر افراد نیز انگیزه زیادی بدهد.
۴- به اشتراک گذاشتن تجربیات و احساس مسئولیت
در انواع گروه درمانی افراد تمامی تجربیاتشان از زمان گذشته تاکنون را بیان می‌کنند که این موضوع می‌تواند باعث پذیرفته شدن گذشته توسط خود فرد شود. از طرفی، تجربیات این فرد برای سایر بیماران نیز می‌تواند مفید واقع شود. افراد با صحبت در مورد اشتباهاتی که داشته‌اند و یا حتی صحبت در مورد موفقیت‌هایی که کسب کرده‌اند، به این باور می‌رسند که خودشان مسئول تصمیمات زندگی خود هستند.
اهداف درمان گروهی چیست؟
مشاوران برای هر یک از بیماران دوره گروه درمانی اهدافی مانند اصلاح رفتار، توسعه مهارت‌های بین فردی و بهبود روابط و همچنین آموزش‌های لازم برای مقابله با مشکلات را دارند. در داخل گروه و طی جلسات درمانی نیز مشاور تلاش میکند، تمامی افراد گروه مشکلات و نظرات خود را در بحث‌های مختلف بیان کند. سپس در تمامی انواع گروه درمانی مشاور سعی میکند، راه‌حل‌هایی را به این فرد ارائه دهد که برای سایرین نیز مفید واقع شود.
انواع مختلف گروه درمانی
نوع گروه درمانی با نظر مشاور آن گروه و درواقع با بررسی تمامی اعضای گروه تعیین میشود. این روش رواندرمانی به شکل‌های مختلفی انجام میشود که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.
۱- گروه‌های آموزشی روانی
در این مدل از انواع گروه درمانی، مشاوران بر اساس سال‌ها مطالعه و کسب تجربه در خصوص بیماری‌های روحی و روانی مختلف می‌توانند مطابق با مشکلاتی که اعضای گروه دارند، راه‌حل‌های لازم را به آنها ارائه دهند. علاوه بر راه‌حل، آموزش‌های مقابله با مشکلات نیز در این نوع گروه درمانی ارائه میشود. به طور معمول این نوع جلسات گروه درمانی برای حل مشکلاتی مانند مصرف مواد، اضطراب و فوبیا استفاده میشود.
۲- گروه‌های توسعه مهارت
یکی از انواع گروه درمانی، گروه‌های توسعه مهارت هستند. این گروه‌ها اغلب عوامل مؤثر بر سلامت روان و راهکارهایی برای داشتن روح و روان سالم را موردبحث قرار می‌دهند. ممکن است در برخی از جلسات از شیوه‌های گروه آموزشی روانی نیز استفاده شود. اهداف مشاوران در این مدل گروه‌ها بر تقویت منابع رفتار و شناختی اعضا برای تقویت قدرت تصمیم‌گیری در شرایط مختلف متمرکز است.
۳- گروه‌های شناختی رفتاری
مشاوران در این نوع از جلسات گروه درمانی گروهی تلاش می‌کنند رفتارهای منفی که افراد از خود نشان داده‌اند را ریشه‌یابی کنند. این بدین معناست که سعی می‌کنند باورها و اعتقاداتی که در آن لحظه سبب شده افراد تصمیم اشتباهی بگیرند در حالی که خودشان به‌اشتباه بودن این تصمیم و عمل واقف نیستند را بررسی کنند. برای مثال، در مورد افرادی که اختلال مصرف مواد دارند، لازم است اعتقادات، نظرات و محیط‌هایی که این اختلال را تقویت می‌کنند، بررسی شود.
۴- گروه‌های پشتیبانی
یکی از انواع گروه درمانی مربوط به گروه‌های پشتیبانی میشود. در این گروه‌ها مشاوران و سایر اعضای گروه تلاش می‌کنند از فردی که دچار مشکلی مانند از دست دادن عزیز شده است، حمایت کنند. رفتارهایی مانند همدردی، دلداری و همزاد پنداری در این گروه‌ها دیده میشود. اعضای این نوع گروه‌های درمانی بدون قیدوشرط پذیرش می‌شوند.
۵- گروه‌های فرایندی بین فردی
گروه‌های بین فردی تلاش می‌کنند، از رویکرد روان پویشی برای ایجاد تغییرات مثبت در اعضای گروه استفاده کنند. در گروه‌های بین فردی، تمرکز مشاور بیشتر بر پویایی گروه و تقویت روابط بین فردی است و در این نوع جلسات مسائل مرتبط با روان‌شناسی فردی کمتر موردتوجه قرار می‌گیرند. این نوع از انواع گروه درمانی، مواردی مثل تجربیات زندگی، باورها و احساسات ناخودآگاه را اساس شخصیت و رفتار می‌داند و به اصلاح آنها می‌پردازد.
گروه درمانی برای چه افرادی مناسب است؟
تا اینجا با گروه درمانی آشنا شدید. اگر خودتان یا یکی از نزدیکان شما قصد دارید در این جلسات شرکت کنید باید به موارد زیر دقت داشته باشید.
- توانایی اشتراک‌گذاری: در روان درمانی به شیوه گروهی شما باید بتوانید در مورد احساسی که دارید صحبت کنید. در این نوع رواندرمانی، بسیاری از تمرین‌ها بهصورت جمعی انجام میشود و لازم است در گروه به بحث و گفت‌وگو بپردازید.
- تغییر گروه: شما برای پیدا کردن بهترین روانشناس و همچنین بهترین درمان به شکل گروهی، ممکن است چندین گروه عوض کنید. برای این منظور شما در ابتدا انواع گروه درمانی، را در نظر بگیرید و سپس ببینید که کدام یک برای شما مناسب است.
- حل بحران‌ها: نکته‌ای که لازم است در مورد روان درمانی به شکل گروهی بدانید این است که این نوع رواندرمانی برای حل کردن بحران‌ها مناسب نیستند. اگر شما افکاری مانند خودکشی دارید، باید از درمان‌های دیگری به‌سرعت استفاده کنید.
آیا رواندرمانی گروهی مؤثر است؟
در خصوص تأثیرات این روش درمانی باید بدانید که اغلب افراد تأثیر مثبت گروه درمانی را برای درمان افسردگی گزارش کرده‌اند. در برخی از منابع همین موضوع بررسی‌شده و مشخص‌شده است که درمان گروهی توانسته تا حد زیادی موجب پیشرفت افراد در مسیر درمان افسردگی شود. محققان برای بررسی تأثیر جلسات درمان به شکل گروهی به طول ۷ هفته از این جلسات را بهصورت مبتنی بر وب برگزار کردند. شرکت‌کنندگان این دوره علائم زیادی برای بهبود افسردگی داشتند و این تغییرات ایجادشده در افراد تا مدت‌زمان ۳ ماه باقی ماندند.
نحوه اجرای انواع گروه درمانی
در جلسات روان درمانی گروهی چندین مشاور و روانشناس در گروه حضور دارند. تعداد اعضای گروه نیز متناسب با تعداد روان‌شناسان در نظر گرفته میشود و حداکثر ۱۵ نفر است. این جلسات بهصورت یک‌بار در هفته برگزار می‌گردد و مدت‌زمان آنها نیز ۱ الی ۲ ساعت است. محل برگزار جلسات رواندرمانی بهصورت گروهی، در مراکز مراقبت بهداشتی مانند بیمارستان‌ها، مطب‌های درمانی و حتی کتابخانه‌هاست. در این محیط‌ها صندلی‌هایی به شکل دایره چیده میشود تا اعضای گروه بتوانند با یکدیگر تعامل بیشتری داشته باشند.
در ابتدای روند برگزاری جلسه، افراد به معرفی خودشان می‌پردازند و دلیلی که یکی از انواع گروه‌های درمانی را انتخاب کرده‌اند، بیان می‌کنند. برخی از افراد ممکن است در رابطه با تجربیات تلخ و شیرینی که داشته‌اند و بر حال روحی آنها تأثیرگذار بوده است نیز صحبت کنند. در ادامه این جلسات فعالیت‌هایی که انجام میشود در انواع گروه درمانی متفاوت خواهد بود.
چطور جلسه درمان گروهی مناسب خودمان را پیدا کنیم؟
شما باید مدت‌زمانی را به تحقیق و جست‌وجو برای رواندرمانی گروهی اختصاصی دهید. در ابتدا شما باید بررسی کنید که کدام یک از انواع گروه درمانی مناسب شما است. برای فهمیدن این موضوع میتوانید از روانشناس و مشاور خود کمک بگیرید.متخصصان مجموعه کلینک حس می‌توانند به شما در یافتن بهترین گروه از میان انواع گروه درمانی کمک کنند. با تکمیل کردن این فرم میتوانید با مشاوران ما ارتباط برقرار کنید.
بعد از فهمیدن گروه مناسب، میتوانید در وب‌سایت انجمن‌های رواندرمانی به جست‌وجو بپردازید و یا میتوانید از روان‌شناسی که با او روی سلامت روان خود کار می‌کنید، بخواهید که شما را به یک گروه درمانی اضافه کند. نکاتی که باید در هنگام انتخاب یکی از انواع جلسات گروهی به آنها توجه کافی داشته باشید به شرح زیر است.
- آیا مایل به شرکت در گروهی هستید که روی یک تجربه یا وضعیت خاص از سلامت روان تمرکز دارد؟
- آیا از بین انواع گروه درمانی ها، نوع خاصی را ترجیح می‌دهید؟
- آیا در جلسات حضوری یا آنلاین برای صحبت کردن در مورد مشکلاتی که دارید راحت هستید؟
کلام آخر
در این مقاله روند فعالیت جلسات گروه درمانی، مزایای شرکت در این جلسات و اهداف برگزاری آنها را بررسی کردیم. در جلسات درمان به شیوه گروهی روان‌شناسان تلاش می‌کنند، مشکلات و آسیب‌های هر یک از اعضا را تشخیص دهند و راه‌حل‌هایی برای حل این مشکلات در گروه ارائه دهند. مواردی که در هر یک از انواع گروه درمانی بررسی میشود، متفاوت است و با توجه به هدف همان گروه تعیین میشود. این درمان‌ها تأثیر خوبی روی بیماران دارند و می‌توانند طول دوره درمان بیماران را کاهش دهند.
سؤالات متداول
- گروهدرمانی چیست؟
یکی از روشهای رواندرمانی و حل مشکلات مربوط به سلامت روان، گروهدرمانی است. با کمک این روش میتوان بسیاری از مشکلات مانند افسردگی را مهار کرد. - گروهدرمانی به درمان چه مواردی کمک میکند؟
با انتخاب گروه مناسب و حضور فعال در گروه میتوان بسیاری از بیماریها و مشکلات مانند تروماهای عاطفی، فوبیاها، اضطراب و افسردگی، پیش فعالی (ADHD)، اختلال مصرف مواد را بهراحتی کنترل کرد و کاهش داد. - آیا گروهدرمانی باعث تقویت ارتباطات اجتماعی میشود؟
با حضور یافتن در جلسات رواندرمانی گروهی میتوانید با دیگر افراد ارتباط بگیرید و در مواقع مختلف با آنها همدردی و همزاد پنداری داشته باشید. بهطورکلی، روند درمانی روش گروهدرمانی باعث توسعه ارتباطات اجتماعی میشود. - کدام نوع از انواع گروهدرمانی برای ما مناسب است؟
شما بامطالعه این مقاله و اطلاع یافتن از خصوصیات و ویژگیهای هر یک از انواع گروهدرمانی میتوانید گروهی که مناسب شما باشد را پیدا کنید. - روند درمان در جلسات گروهدرمانی به چه صورت است؟
در جلسات گروهدرمانی چندین روانشناس حضور دارند که به همراه سایر افراد بهصورت دایرهای روی صندلی مینشینند. در این جلسات روانشناس برای حل مشکلات هر یک از افراد راهکارهای شخصی یا جمعی را بیان میکند.