مهاجرت در کودکی فرصتی دوگانه است. از یک سو زندگی در فرهنگ جدید میتواند مهارت‌های زبانی و اجتماعی کودک را تقویت کند. از سوی دیگر، مهاجرت باعث ناراحتی، بابت ترک خانواده و دوستان، مشکلات زبانی و فرهنگی و تبعیض می‌شود که تأثیر منفی بر سلامت روان کودکان دارد. ایجاد محیطی گرم و حمایتی در خانواده، تشویق کودکان به حفظ ارتباط با دوستان و خانواده در کشور مبدأ، کمک به آن‌ها در یادگیری زبان جدید و آشنایی با فرهنگ و فراهم کردن فرصت‌های اجتماعی و فرهنگی برای کودکان اقداماتی هستند که آسیب‌های مهاجرت را جبران می‌کنند.
همچنین مدارس و نهادهای اجتماعی با ارائه برنامه‌های حمایتی ویژه برای کودکان مهاجر، به آن‌ها کمک می‌کنند تا با محیط جدید سازگار شوند و استعدادهایشان را شکوفا کنند. در این مقاله از کلینیک حس به بررسی مزایا و معایب مهاجرت در کودکی می‌پردازیم تا بتوانیم راهکارهای مؤثری برای حمایت از کودکان مهاجر و کاهش آسیب‌های ناشی از مهاجرت پیدا کنیم.
| نگاهی اجمالی بر مهاجرت در کودکی | |
| مزایا | تقویت مهارت‌های زبانی، گسترش دیدگاه‌ها و آگاهی فرهنگی، انعطافپذیری و سازگاری بیشتر، فرصت‌های تحصیلی و شغلی بهتر، توسعه اجتماعی |
| معایب | عذاب وجدان، زبان، استرس روانی و شکست تحصیلی، دوست‌یابی، اضطراب، دلتنگی، پرخاشگری، اختلاف فرهنگی بین والدین و دانش‌آموزان مهاجر |
مهاجرت برای کودکان چه تأثیراتی دارد؟
شاید فکر کنید مهاجرت برای نوزادان و نوپایان، تجربه‌ای ترسناک و پر از دلهره باشد، اما واقعیت این است که این کودکان دوست‌داشتنی، انعطافپذیری شگفت‌انگیزی دارند و به‌راحتی می‌توانند با محیط جدید سازگار شوند. آن‌ها هنوز به‌شدت به محیط اطراف و افراد خارج از خانواده وابسته نیستند و دنیا بیشتر به والدینشان محدود می‌شود؛ پس تغییر محیط را مثل ماجراجویی جدید می‌بینند! در ادامه مزایا و معایب مهاجرت در کودکی را بررسی می‌کنیم.
مزیت‌های مهاجرت در کودکی چیست؟
مهاجرت در کودکی مزیت‌های فوق‌العاده‌ای دارد که با حمایت مناسب از کودکان، میتواند به رشد و پیشرفت آن‌ها کمک کند. تمامی تأثیرات مهاجرت دوپهلو است و همان ویژگی که معیوب محسوب می‌شود، میتواند راهی برای آینده‌ای روشن باشد. کافی است به تمامی مزیت‌ها و معایب به دید فرصت نگاه و بررسی کنید. برخی از مزایای مهاجرت در کودکی عبارت‌اند از:
- تقویت مهارت‌های زبانی: کودکان مهاجر با زندگی در محیط‌های چندزبانه، به طور ناخودآگاه و طبیعی زبان‌های جدید را یاد می‌گیرند که به رشد چشمگیر توانایی‌های ارتباطی و شناختی آن‌ها کمک شایانی می‌کند.
- گسترش دیدگاه‌ها و آگاهی فرهنگی: زندگی در یک فرهنگ متفاوت، به کودکان فرصت می‌دهد تا دنیا را از دریچه‌ای جدید ببینند و با فرهنگ‌های مختلف آشنا شوند.
- انعطافپذیری و سازگاری بیشتر: مهاجرت مهارت‌های سازگاری و انعطافپذیری کودکان را تقویت می‌کند و آن‌ها باید به‌سرعت با شرایط جدید وفق پیدا کنند.
- فرصت‌های تحصیلی و شغلی بهتر: مهاجرت به کشورهایی با سیستم آموزشی و اقتصادی بهتر، میتواند به کودکان امکان دسترسی به تحصیلات باکیفیت‌تر را بدهد.
- توسعه اجتماعی: زندگی در محیط چندفرهنگی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی و بین فرهنگی خود را تقویت کنند و به افراد اجتماعی تبدیل شوند.
معایب مهاجرت در کودکی چیست؟
برای این‌که بتوانیم به بهترین شکل از کودکان مهاجر حمایت کنیم، شناخت چالش‌های روانی که کودک با آن‌ها مواجه می‌شود بسیار مهم است. برخی از مهم‌ترین این چالش‌ها عبارت‌اند از:
- دوست‌یابی: مهاجرت میتواند روند طبیعی دوست‌یابی کودکان را به تأخیر اندازد. تفاوت‌های فرهنگی، زبانی و سبک زندگی در کشور جدید، ایجاد ارتباط با همسالان را برای آن‌ها دشوارتر می‌کند. (مقاله مرتبط: شوک فرهنگی مهاجرت)
- اضطراب برای ارتباط گرفتن با محیط زندگی: مهاجرت در کودکی باعث ایجاد اضطراب و ترس در کودکان می‌شود. تغییر ناگهانی محیط زندگی و دوری از دوستان و آشنایان، یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد این اضطراب در کودکان است.
- انزوا: مهاجرت باعث احساس انزوا و دوری از همسالان در کودکان می‌شود. این تنهایی بعد از مهاجرت اگرچه موقتی است، اما در صورت عدم توجه، میتواند مشکلات روانی جدی‌تری به وجود آورد و بر رشد اجتماعی او تأثیر منفی بگذارد.
- دلتنگی یا افسردگی: احساس دلتنگی و حتی افسردگی بعد از مهاجرت در کودکان، به‌ویژه در سنین پایین‌تر، یکی دیگر از معایب مهاجرت در کودکی است. برای کمک به آن‌ها در این شرایط، صبر و حوصله و یادگیری روش‌های صحیح برخورد، بسیار مهم است.
- پرخاشگری: معمولاً کودکان با پرخاشگری به تغییرات مهاجرت واکنش نشان می‌دهند. این رفتار اغلب نشانه‌ای از احساسات درونی مانند غم، ناراحتی یا اضطراب است و میتواند به سلامت روان آن‌ها آسیب برساند.
- عذاب وجدان: آگاهی کودکان از فداکاری والدین برای مهاجرت، فشار زیادی بر آن‌ها وارد می‌کند. آن‌ها به‌شدت تلاش می‌کنند تا موفق باشند و ثابت کنند که رنج والدین بیهوده نبوده است. این فشار میتواند باعث شود تا کودکان مشکلات خود را در مدرسه پنهان کنند و به والدین درباره چالش‌هایشان حرفی نزنند.
- اختلاف فرهنگی بین والدین و دانش‌آموزان مهاجر: کودکان به‌سرعت با فرهنگ جدید آشنا می‌شوند اما والدین دیرتر هماهنگ می‌شوند. این تفاوت فرهنگی میتواند باعث مسئولیت‌پذیری زودهنگام کودکان شود و آن‌ها را مجبور کند مترجم و مشاور والدشان باشند.
- چالش‌های یادگیری زبان دوم: یکی از چالش‌های بزرگ مهاجرت در کودکی، یادگیری زبان جدید است. این موضوع بر تحصیل و ارتباطات اجتماعی آن‌ها تأثیر می‌گذارد و میتواند دسترسی به خدمات بهداشتی و ایجاد ارتباط مؤثر با نسل‌های بعدی خانواده را با مشکل مواجه کند.
روش‌های پیشگیری از تبعات روانی مهاجرت در کودکی
مهاجرت در کودکی، تجربه‌ای خوشایند و ناخوشایند است. نقش والدین به‌عنوان تکیه‌گاه اصلی فرزندانشان در این فرایند اهمیت فراوانی دارد و بهتر است آن‌ها را در این مسیر همراهی کنند. قبل از مهاجرت، گفت‌وگویی صریح و صادقانه با فرزندتان داشته باشید. به سؤالات آن‌ها پاسخ دهید، نگرانی‌هایشان را جدی بگیرید و به آن‌ها اطمینان دهید که در این مسیر جدید، از آن‌ها حمایت می‌کنید. همچنین، می‌توانید از مشاور کودک کمک بگیرید تا فرزندتان بهتر بتواند با این تغییر کنار بیاید. مشاوران ما در کلینیک حس می‌توانند به شما در مواجه با چالش‌های مهاجرت در کودکی فرزندانتان کمک کنند. تنها با ارسال یک پیام به شماره ۰۹۰۲۲۶۷۰۶۲۲ ما در واتساپ می‌توانید با روانشناسان کودک مجموعه ما در ارتباط باشید.
در طول مهاجرت به احساسات فرزندتان توجه ویژه داشته باشید. به آن‌ها فرصت دهید تا درباره دلتنگی‌ها، ترس‌ها و هیجان‌هایشان صحبت کنند. از آن‌ها بخواهید تا در فعالیت‌های جدید شرکت کنند و دوستان جدید پیدا کنند. ارتباط با خانواده و دوستان قدیمی را نیز حفظ کنید تا احساس قطع ارتباط نکنند. پس از مهاجرت به فرزندتان کمک کنید تا با فرهنگ جدید آشنا شوند و در مدرسه و جامعه جدید خود جای بگیرند.
اگر متوجه شدید که فرزندتان با مشکلات عاطفی روبه‌رو است، از روان‌شناس مخصوصاً روان‌شناس مهاجرت کمک بگیرید. به یاد داشته باشید که هر کودکی با سرعت و به شیوه‌ای متفاوت با تغییرات سازگار می‌شود، بنابراین صبور باشید و به آن‌ها زمان دهید. با برنامه‌ریزی دقیق و حمایت مستمر، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا این گذار را با موفقیت پشت سر بگذارد.
به نقل از سایت encyclopedia: «برای ایجاد محیطی حمایتی برای کودکان مهاجر، درک عمیق از باورها و رسوم فرهنگی آن‌ها مهم است. متخصصان و سیاست‌گذاران باید به تفاوت‌های فرهنگی در شیوه‌های فرزندپروری و رشد کودک توجه کنند و خدمات خود را بر اساس این تفاوت‌ها تطبیق دهند. ارائه خدمات به زبان مادری کودکان و ایجاد ارتباط قوی با والدین مهاجر، به‌ویژه والدین نسل اول، از اهمیت ویژه‌ای دارد.»
همچنین، سیاست‌ها و برنامه‌های آموزشی باید به نیازهای خاص کودکان و نوجوانان مهاجر توجه کنند و همراه آن‌ها باشند تا با موفقیت در سیستم آموزشی جدید ادغام شوند. در نهایت، ایجاد جامعه‌ای با تسامح فرهنگی و کاهش تبعیض، کلید طلایی برای ایجاد محیطی است که در آن همه کودکان، صرف‌نظر از پیشینه فرهنگی‌شان، بتوانند از تمام پتانسیلشان استفاده کنند.
کلام آخر
تأثیرات مهاجرت در کودکی به موارد مختلفی بستگی دارد. برای کاهش این تأثیرات، حمایت خانوادگی، خدمات روان‌شناختی و پزشکی، آموزش زبان و فرصت‌های اجتماعی برای کودکان ضروری است. همکاری با مدارس و ارائه برنامه‌های آموزشی و اجتماعی ویژه برای کودکان مهاجر میتواند کمک بزرگی باشد.
برای کاهش تأثیرات روانی مهاجرت در کودکی دریافت مشاوره تخصصی برای آن‌ها در زمان قبل، حین و پس از مهاجرت ضروری است. مشاوران کودک ما در حس کنارتان هستند تا کودکتان از این مراحل به‌راحتی عبور کند؛ پس همین حالا برای فرزندتان اولین گام را بردارید و فرم زیر را برای گرفتن تایم مشاوره پر کنید.
سؤالات متداول
- دلایل افزایش ریسک بیماریهای روانی در کودکان مهاجر چیست؟
تجربه تبعیض، شکاف فرهنگی والد فرزند، مشکلات زبانی، جدایی از خانواده، فشارهای اقتصادی اجتماعی و زندگی در مناطق سردسیر دلایل افزایش ریسک بیماریهای روانی مهاجرت در کودکی هستند. - بهترین سن مهاجرت در کودکی چندسالگی است؟
به عوامل مختلفی مانند شرایط خانوادگی، کشور مقصد و شخصیت کودک بستگی دارد. اما بهطورکلی، دوران پیش از دبستان و اوایل دبستان به دلیل انعطافپذیری بیشتر کودکان برای یادگیری زبان جدید و سازگاری با محیط جدید، میتواند زمان مناسبی برای مهاجرت باشد. - مهاجرت در کودکی چه نگرانیهایی به دنبال دارد؟
مهاجرت در کودکی میتواند نگرانیهایی مانند دوری از دوستان و خانواده، سازگاری با فرهنگ جدید و احساس تنهایی را به همراه داشته باشد.