همانند آب راکدی که می‌گندد، احساسات سرکوب شده هم سلامت روان ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اگر عواطف عمیق خود را بیان نکنیم به‌مرور زمان دچار اضطراب، استرس یا مشکلات روحی می‌شویم. بیان احساسات و چالش‌های درونی در محیطی امن و حمایتی باعث ایجاد تغییرات مثبت و افزایش کیفیت زندگی می‌شود. روان درمانی فردی همان فضای امنی است که در آن مراجع و درمانگر هم‌قدم می‌شوند تا مسیر رشد، خودشناسی و سلامت روان را طی کنند.
در این مقاله از کلینیک حس به موضوع مهم روان درمانی فردی می‌پردازیم. اگر شما هم در جستجوی راهی برای شناخت بهتر خود، عبور از چالش‌های روحی و ساختن زندگی متعادل‌تر هستید، این مقاله می‌تواند نقطه آغازی برای شما باشد. پس همراه ما باشید و اولین قدم را به سوی بهبود سلامت روان بردارید.
روان درمانی فردی چیست؟
روان درمانی فردی یکی از روش‌های بهبود و مراقبت از سلامت روان است که متناسب با نیازهای خاص هر فرد، در جلسه‌ای خصوصی بین مراجع و درمانگر انجام می‌شود. در این فرایند درمانگر و مراجع با همکاری یکدیگر اهداف درمانی را تعیین می‌کنند و به تحلیل روش‌های مدیریت هیجانات، کنترل استرس و بهبود کیفیت زندگی می‌پردازند. مولانا در این بیت به زیبایی نقش درمانگر کاربلد را توصیف می‌کند: «سوی قصه گفتنش می‌داشت گوش / سوی نبض و جستنش می‌داشت هوش»
روان‌درمانگر با دقت و همدلی به سخنان مراجع گوش میدهد و به نشانه‌های درونی او توجه می‌کند. این فرایند فقط به تحلیل تجربیات گذشته محدود نمی‌شود و به فرد کمک می‌کند الگوهای فکری منفی را بشناسد، مهارت‌های جدید بیاموزد تا بتواند با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیاید. هدف نهایی روان درمانی فردی، افزایش خودآگاهی، کاهش اضطراب و افسردگی و در نهایت داشتن زندگی سالم و رضایت‌بخش‌تر است. (مقاله مرتبط: روان درمانی چیست)
انواع روان درمانی فردی
روان‌درمانی فردی نوع مشخص و ثابتی ندارد؛ بلکه روش درمانی متناسب با نیازها و علائم مراجع انتخاب می‌شود. بر اساس گزارش انجمن روان‌شناسی آمریکا: «روان‌درمانی فردی دارای پنج رویکرد اصلی است.» این پنج رویکرد عبارت‌اند از:
- روانکاوی و روان درمانی پویشی
- درمان شناختی
- درمان رفتاری
- درمان انسان‌گرایانه
- درمان یکپارچه یا کل‌نگر
امروزه بیشتر درمانگران ترکیب رویکردهای مختلف را متد درمانی قرار می‌دهند. بعضی از درمانگران به‌جای تمرکز بر نظریه‌های خاص، بر فرایند درمان و نحوه تعامل با مراجع تمرکز می‌کنند که به این روش «درمان مبتنی بر فرایند» گفته می‌شود. در این رویکرد درمانگر با ایجاد رابطه درمانی قوی و همدلانه با مراجع، به او کمک می‌کند تا مشکلات خود را ببیند و راه‌حل‌های مناسبی برای آن‌ها به کار ببرد.
مزایای مراجعه به درمانگر چیست؟
شاید این روزها در فضاهای سوشال‌مدیا این جمله را زیاد ببینید: «تراپی؟ نه ممنون با دوستم حرف می‌زنم.» واقعاً چرا به مشاور مراجعه کنید و پولی بپردازید در صورتی که می‌توانید مشکلاتتان را با دوست یا یکی از اعضای خانواده در میان بگذارید؟
داشتن فردی که در کنارش احساس راحتی کنید، بسیار ارزشمند است، اما درمانگر در کنار همدلی از راه تخصصی به شما راهکار میدهد. مزیت مراجعه به درمانگر عبارت‌اند از:
۱- مهارت شنیدن فعالانه
درمانگران برای همدلی با مراجعان آموزش دیده‌اند. تحت تأثیر مشکلات مراجعان قرار نمی‌گیرند، از بازخورد فرار نمی‌کنند، مشکلات را کم‌اهمیت نشان نمی‌دهند و برای حل فوری مشکل تقلا نمی‌کنند. این مهارت آن‌ها را به بهترین شنوندگان دنیا تبدیل می‌کند.
۲- کمک به شناسایی نقاط کور ذهنی
دوستان اغلب عمه‌درمانی می‌کنند، یعنی آنچه را که دوست دارید بشنوید، به شما می‌گویند. در مقابل درمانگران بدون قضاوت، سوال‌هایی می‌پرسند، تا شما را نسبت به باورها و رفتارهای روتینتان کنجکاو کنند.
۳- تقویت توانایی‌های درونی فرد
درمانگر با شنیدن داستان زندگی شما، ویژگی‌های پنهان و توانمندی‌های درونی‌تان را شناسایی می‌کند و به شما بازتاب میدهد که در نهایت باعث تغییر مثبت در شما خواهند شد.
۴- درک عمیق‌تر از مشکلات و نقاط قوت
درمانگران مهارتی دارند که نویسنده مشهور لوری گاتلیب آن را «موسیقی زیر متن کلمات» می‌نامد؛ یعنی درحالی‌که شما درباره مشکلات خود صحبت می‌کنید، درمانگر نه‌تنها مسئله ظاهری، بلکه ریشه‌های عمیق‌تر و همچنین توانایی‌های شما را نیز در نظر می‌گیرد.
صحبت با درمانگر در مقایسه با خودیاری چه مزیتی دارد؟
هیچ‌کس منکر تأثیر مثبت روش‌های خودیاری و روش‌های رشد فردی در خوشبختی نیست. اما معجزه روان درمانی فردی از طریق ارتباط انسانی اتفاق می‌افتد و روش‌هایی مثل مطالعه، این فرایند را سرعت می‌دهند. درمانگر خوب می‌داند که پاسخ‌های اصلی در درون خود شما قرار دارند اما کتاب‌ها و وب‌سایت‌های سلامت روان قادر به کشف و آزادسازی آن‌ها نیستند. چنانچه برای مقابله با چالش‌های زندگی فردی خود نیاز به روان درمانی فردی دارید متخصصان کلینیک حس میتوانند به شما کمک کنند. فقط کافی است برای رزرو نوبت فرم زیر را پر کنید تا درمانگران ما با شما تماس بگیرند.
روان درمانی فردی بر چه اهدافی تمرکز دارد؟
روان‌درمانی فردی بر اساس اهداف شخصی مراجع شکل می‌گیرد. در اینجا به چند نمونه از اهداف روان درمانی فردی اشاره می‌کنیم:
- می‌خواهم احساس بهتری نسبت به خودم داشته باشم.
- می‌خواهم از الگوی تکراری خارج شوم و دیگر همان اشتباهات را تکرار نکنم.
- می‌خواهم کمتر احساس افسردگی یا اضطراب کنم.
- می‌خواهم در تحمل استرس و ناامیدی بهتر عمل کنم.
- می‌خواهم معنای بیشتری در زندگی‌ام پیدا کنم.
مشکلات و چالش‌های فعلی زندگی فرصتی برای بررسی الگوهای رفتاری و تجربیات گذشته هستند. به همین خاطر معمولاً جلسات مشاوره ۶ ماه یا بیشتر طول میکشد تا مشکلات و چالش‌هایی که در لحظه حال جریان دارند به‌صورت ریشه‌ای حل شوند.
درمانگران با استفاده از مهارت‌های خود همراه مراجع هستند تا انگیزه و توانایی ایجاد تغییرات واقعی و پایدار را در خود کشف کنند. تحقیقات نشان داده است که اثربخشی درمان زمانی به حداکثر می‌رسد که رابطه درمانی قوی و همدلانه بین درمانگر و مراجع شکل بگیرد. در چنین فضایی مراجع احساس امنیت، حمایت، شنیده‌شدن و درک‌شدن می‌کند و مطمئن است که درمانگر اهداف و منافع او را در نظر دارد.
روان درمانی فردی چگونه به افزایش کیفیت زندگی کمک می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین تأثیرات روان درمانی فردی این است که فرد متوجه می‌شود در زندگی همیشه گزینه‌هایی برای انتخاب و تغییر وجود دارد. ما انسان‌ها معمولاً در الگوهای فکری و رفتاری تکراری خود گیر می‌افتیم. تصور می‌کنیم که این الگوهای آموخته شده چون در گذشته برای ما کارآمد بوده‌اند باید همیشه ادامه پیدا کنند. این الگوها برای ما ایمن هستند درحالی‌که تغییر همراه با ابهام و ترس است.
روان‌درمانگر می‌تواند مانند آینه‌ای روشن، تصویر واقعی فرد را به او نشان دهد و به او کمک کند که خودش را بهتر بشناسد و به فردی تبدیل شود که پتانسیل‌های درونی‌اش آن را فریاد می‌زنند. درمانگر الگوهای قدیمی را که دیگر برای شما مفید نیستند، شناسایی می‌کند و شما را در مسیر رشد و تحول قرار میدهد. فرایند روان درمانی فردی دردناک، خسته‌کننده و دشوار است اما این سختی‌ها در نهایت نتایجی ارزشمند دارند.
زمانی که از دردهای خود فرار می‌کنیم، آن‌ها در بخش‌های دیگر زندگی‌مان به شکل‌های ناسالم قد علم می‌کنند؛ بنابراین مواجهه آگاهانه با این احساسات و کار کردن روی آن‌ها رازهای طلایی زندگی سالم‌تر و متعادل‌تر هستند. انسان موجودی اجتماعی است. اگر یکی از افراد جامعه سلامت روان داشته باشد و در روابطش مثبت عمل کند دیگران را هم به سمت رفتاری آگاهانه‌تر سوق میدهد.
فردی را در نظر بگیرید که نمی‌تواند ابراز احساسات کند، با کمک روان درمانی فردی یاد می‌گیرد که چگونه احساسات خود را به شیوه‌ای سالم بیان کند. همین امر باعث بهبود روابط او با همسر، خانواده، دوستان یا همکارانش می‌شود.
تأثیر انواع روان درمانی فردی بر افسردگی چیست؟
افسردگی یکی از اختلالات رایجی است که معمولاً در روان درمانی فردی بررسی می‌شود. افسردگی بر احساسات فرد اثر عمیقی می‌گذارد، حتی امکان دارد زندگی روزمره را هم مختل کند. بیشتر افرادی که درگیر افسردگی هستند احساس ناراحتی، نارضایتی و بدبینی می‌کنند و همین احساسات مانع از داشتن زندگی شاد می‌شوند.
برای درمان افسردگی از انواع روش‌های روان درمانی فردی مبتنی بر شواهد مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) و درمان دیالکتیکال‌رفتاری (DBT) استفاده می‌شوند. تمامی این درمان‌ها با هدف بهبود کیفیت زندگی فرد طراحی شده‌اند. درمان شناختی رفتاری با تغییر افکار منفی و آزاردهنده، به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری نادرست و رفتارهای مخرب خود را تغییر دهند. با این تغییرات، فرد می‌تواند احساسات و رفتارهای خود را بهتر مدیریت کند و از سیکل معیوب افسردگی رها شود.
درمان دیالکتیکال رفتاری هم به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را نظم دهند و از اضطراب و استرس ناشی از مشکلات زندگی گذر کنند. این نوع درمان بر پذیرش واقعیت و تغییر رفتارهای مشکل‌ساز تأکید دارد و به افراد کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی روبه‌رو شوند و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهند.
چه زمانی به روان‌درمانگر مراجعه کنیم؟
باغبان‌ها را تصور کنید. آیا فقط در زمان‌های خاصی از گیاهانشان مراقبت می‌کنند؟ قطعاً این‌طور نیست کسی که به گل‌وگیاهانش علاقه دارد چه در زمان خشکسالی و چه در بهترین فصل سال از گیاهان مراقبت می‌کند. روان درمانی فردی هم چکاپ منظم برای ذهن و روح است؛ همان‌طور که برای حفظ سلامتی بدن نیاز به مراقبت و پیشگیری داریم، روان درمانی فردی هم به ما کمک می‌کند تا ذهن و احساسات خود را بهتر بشناسیم و شاخه‌های آسیب‌دیده روانمان را هرس کنیم. به قول معروف: «پیشگیری بهتر از درمان است.» در واقع افراد میتوانند با جلسات روان درمانی فردی مراقب سلامت روان، توسعه فردی و کیفیت زندگی‌شان باشند.
در جلسات روان‌درمانی فردی چه می‌گذرد؟
برای رفتن به جلسات روان درمانی فردی اضطراب دارید؟ شما تنها نیستید و حالتان کاملاً طبیعی است. زندگی روزمره ما را وادار می‌کند که نقابی بر چهره بزنیم و بخش‌های آسیب‌پذیرمان را پنهان کنیم. حالا با شرکت در جلسات درمانی این بخش‌ها در معرض دید قرار می‌گیرند؛ پس این اولین بخش تغییر است که اضطرابی ناخودآگاه به همراه دارد. بیشتر افراد در اولین جلسه به طور کامل احساسات خود را بروز نمی‌دهند. این جلسه معمولاً فرصتی برای ایجاد رابطه اولیه با درمانگر و تعیین اهداف کلی از تجربه درمانی است.
حتی ممکن است نتوانید با مشاور ارتباط خوبی بگیرید و به او اعتماد کنید. اشکالی ندارد شما می‌توانید درمانگر دیگری انتخاب کنید. در واقع قطع همکاری با درمانگری که احساس خوبی به او ندارید، می‌تواند نشانه‌ای از رشد و شناخت بهتر نیازهای خودتان باشد.
به یاد داشته باشید که پیشرفت درمانی همیشه خطی و یکنواخت نیست. ممکن است بعد از اتمام جلسه‌ای احساس فوق‌العاده‌ای داشته باشید و در مقابل گاهی جلساتی را تجربه کنید که پس از آن‌ها حالتان بدتر شده باشد. مهم این است که به درمان ادامه دهید. وقتی احساس می‌کنید پیشرفت کرده‌اید، به درمانگرتان بگویید. وقتی احساس ناامیدی می‌کنید هم با او در میان بگذارید چراکه این بازخوردها مسیر درمان را هدایت می‌کنند.
کلام آخر
جلسات روان درمانی فردی فرصت ارزشمندی است که باعث رشد شخصی، افزایش خودآگاهی و بهبود سلامت روان می‌شود. این فرایند به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم را شناسایی کنند و آن‌ها را تغییر دهند. همان‌طور که برای مراقبت از جسم خود به پزشک مراجعه می‌کنیم، سلامت روان ما نیازمند رسیدگی است. اگر در مسیر زندگی خواهان آرامش و رضایت بیشتر هستید، وقت آن رسیده است که شجاعانه برای بالابردن کیفیت زندگی‌تان قدم بردارید.
فرقی ندارد در کجای این کره خاکی هستید؛ شما می‌توانید در این راه روی روان‌درمانگران مجرب کلینیک حس حساب باز کنید و با قرارگرفتن در مسیر درمانی، مسیر رشد فردی و سلامت روان خود را بسازید.
سؤالات متداول
- جلسات روان درمانی فردی چه مدت طول میکشد؟
جلسات معمولاً ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول میکشند. - مدت زمان جلسات روان درمانی فردی به چه عواملی بستگی دارد؟
شدت مشکل، مدتزمان وجود مشکل، سرعت بهبود و محدودیتهای مالی بر مدت زمان جلسات روان درمانی فردی تأثیرگذار هستند. - چه کسی روان درمانی فردی را انجام میدهد؟
رواندرمانگرانی که مدرک کارشناسیارشد یا دکترا دارند و دورههای مرتبط را گذراندهاند، میتوانند روان درمانی فردی را انجام دهند.