تصمیم‌گیری برای مراجعه به متخصص سلامت روان قدم مهمی است که کیفیت زندگی‌تان را از فرش به عرش می‌رساند. در این میان رویکردهای درمانی متنوعی وجود دارد که هدف نهایی همه آن‌ها ارتقا سلامت روان شما است. آیا به دنبال درک عمیقتر از خود و ریشههای مشکلاتتان هستید یا ترجیح می‌دهید بر روی تغییر رفتارهای فعلی‌تان تمرکز کنید؟
روانکاوی و روانشناسی، دو رویکرد درمانی قدرتمند هستند که هر کدام نیازهای خاص از شما را پاسخ می‌دهند. در این مقاله از کلینیک حس به بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو می‌پردازیم تا با شناخت تفاوت‌های این دو رویکرد درمانی، بهترین راه را برای حل مشکلاتتان انتخاب کنید و به سلامت روان خود کمک کنید.
| ویژگی | روانشناس | روانکاو |
| تمرکز اصلی | مشکلات روان‌شناختی روزمره، اختلالات روانی، بهبود کیفیت زندگی | ناخودآگاه، تجربیات کودکی، ریشههای عمیق مشکلات روانی |
| روشهای درمانی | شناختی – رفتاری، رفتاری، انسان‌گرا، گروه درمانی، خانواده‌درمانی | روانکاوی، تحلیل رویا |
| هدف درمان | تغییر رفتارها، بهبود مهارت‌های مقابله، افزایش آگاهی | درک ناخودآگاه، حل تعارضات درونی، تغییر شخصیت |
| مدارک تحصیلی | معمولاً مدرک دکترای روانشناسی یا کارشناسی‌ارشد | معمولاً مدرک دکترای روانشناسی و گذراندن دوره‌های تخصصی روانکاوی |
| زمینه‌های کاری | کلینیک‌های روانشناسی، مدارس، سازمان‌ها، بیمارستان‌ها | کلینیک‌های خصوصی، مراکز روانکاوی |
| مدت زمان درمان | بسته به نوع مشکل کوتاهمدت تا بلندمدت | معمولاً بلندمدت‌تر |
تفاوت روانشناس با روانکاو چیست؟
روانشناس، روانپزشک و روانکاو هر سه در حوزه سلامت روان فعالیت می‌کنند اما تفاوت‌های مهمی با هم دارند. روانشناس فردی است که تحصیلات رشته روانشناسی دارد و به‌صورت حرفه‌ای در حوزه سلامت روان فعالیت میکند. آن‌ها بهترین همراه برای مراجعانشان هستند تا در مشکلات روزمره، بهبود روابط و مدیریت استرس کمک کنند. روانپزشک در زمینه تشخیص و درمان اختلالات روانی تخصص دارد و می‌تواند دارو تجویز کند. اما روانکاو نوعی رواندرمانگر است که بر اساس نظریه‌های فروید و سایر روانکاوان، به بررسی ناخودآگاه و ریشههای عمیق مشکلات روانی می‌پردازد.
در واقع برای تفاوت روانشناس با روانکاو باید بگوییم روانشناس راهنمایی است که به شما کمک میکند تا مسیر زندگی، خود را بهتر بشناسید و روانکاو مانند کاوشگر به اعماق ذهن شما سفر میکند تا ریشه مشکلاتتان را پیدا کند. هر یک از این متخصصان ابزارها و رویکردهای درمانی خاص خود را دارند و انتخاب بهترین متخصص برای کمک به شما به نوع مشکل، شدت آن و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد.
تفاوت روانشناس با روانکاو در چه حوزه‌هایی مشخص می‌شود؟
انتخاب بین روانشناس و روانکاو برای بسیاری از افراد که به دنبال کمک برای بهبود سلامت روان خود هستند، می‌تواند سخت و زمان‌بر باشد. هر دو این متخصصان در حوزه سلامت روان فعالیت می‌کنند اما رویکردها، اهداف و تخصص‌های آن‌ها متفاوت است. در ادامه چند جنبه مهم تفاوت روانشناس با روانکاو را بررسی می‌کنیم.
۱- رویکرد در بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو
روانشناسان و روانکاوان هر دو با رویکردی متفاوت، به درمان مشکلات روانی می‌پردازند. روانشناسان معمولاً با تمرکز بر علائم فعلی و مشکلات روزمره، به دنبال راهحلهای عملی و کوتاهمدت هستند. آن‌ها اغلب از روشهای شناختی رفتاری مانند CBT استفاده می‌کنند تا به افراد بیاموزند که افکار و رفتارهای ناسالم خود را تغییر دهند.
روانکاوان به ریشههای عمیقتر مشکلات، به‌ویژه تجربیات کودکی و ناخودآگاه می‌پردازند. آن‌ها معتقدند درک و حل تعارضات درونی باعث می‌شود تغییرات اساسی در شخصیت فرد رخ دهد. به‌طورکلی روانشناسان به درمان علائم و روانکاوان به درمان ریشههای مشکل می‌پردازند.
فرض کنید فردی از اضطراب اجتماعی رنج می‌برد. روانشناس ممکن است به این فرد تکنیک‌های آرام‌سازی و مواجهه با ترس‌ها را آموزش دهد. همچنین به او کمک میکند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشد. اما روانکاو به دنبال عامل اضطراب در تجربیات کودکی فرد می‌گردد. او با روش‌هایی مثل تحلیل رویا و تداعی آزاد به این فرد کمک کند تا درک کند که چگونه این تجربیات بر روابط فعلی او تأثیر می‌گذارد.
۲- هدف درمانی در بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو
در بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو به این نکته برمی‌خوریم که روانشناسان بر حل مشکلات فعلی و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای تمرکز دارند و به دنبال تغییرات کوتاهمدت تا میان‌مدت هستند. آن‌ها به افراد کمک می‌کنند تا افکار و رفتارهای ناسالم خود را تغییر دهند و با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند.
از سوی دیگر، روانکاوان به دنبال ریشههای عمیقتر مشکلات در ناخودآگاه هستند و با کاوش در گذشته و تعارضات درونی، به افراد کمک می‌کنند تا خودشناسی عمیق‌تری پیدا کنند و تغییرات پایدارتری در شخصیت خود ایجاد کنند. به طور خلاصه، اگر راهکارهای عملی و سریع برای حل مشکلات روزمره می‌خواهید، روانشناس می‌تواند گزینه مناسبی باشد، اما اگر قصد دارید که به درک عمیق‌تری از خود و تغییرات بنیادی در شخصیتتان برسید، روانکاوی می‌تواند انتخاب بهتری باشد.
۳- تحصیلات در بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو
روانشناسان با گذراندن دوره‌های کارشناسی‌ارشد یا دکتری در روانشناسی، در زمینه‌های مختلفی مانند بالینی، مشاوره و… تخصص می‌گیرند و به درمان مشکلات روانی می‌پردازند. تمرکز آن‌ها بر ارزیابی روان‌شناختی، تحقیق و استفاده از روشهای درمانی مختلف است. در مقابل روانکاوان علاوه بر تحصیلات پایه در روانشناسی یا روانپزشکی، دوره‌های تخصصی و طولانی‌مدت روانکاوی را می‌گذرانند.
۴- تعداد و فاصله جلسات در بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو
مدت زمان و تعداد جلسات درمانی در روانشناسی و روانکاوی تفاوت قابل‌توجهی دارد. روانشناسی معمولاً رویکردی کوتاهمدت تا بلندمدت دارد و تعداد جلسات آن بسته به نوع مشکل و پیشرفت درمان، می‌تواند از چند جلسه تا چند سال متغیر باشد. جلسات روانشناسی اغلب هفتگی برگزار می‌شوند و بر حل مشکلات خاص و دستیابی به اهداف مشخص مانند کاهش اضطراب یا افسردگی تمرکز دارند.
روانکاوی فرایندی طولانی‌مدت است که امکان دارد سال‌ها زمان ببرد. جلسات روانکاوی معمولاً چندین بار در هفته و با توجه به قرارداد درمانی روانکاو و مراجع برگزار می‌شود و فاصله بین جلسات در روانکاوی کمتر از روانشناسی است.
۵- هزینه جلسات در بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو
هزینه مشاوره روانشناسی و روانکاوی تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند میزان تحصیلات درمانگر، تخصصی که در آن فعالیت میکند، روشهای درمانی مورد استفاده و تجربه او قرار می‌گیرد. هرچند این عوامل در هر دو نوع مشاوره یکسان هستند، اما به‌طورکلی هزینه روان‌درمانی با روانکاو به دلیل عمق و طولانی بودن فرایند درمانی، تخصص بیشتر و زمان صرف شده بیشتر، معمولاً بالاتر از مشاوره با روانشناس است.
۶- نوع مخاطبین در بررسی تفاوت روانشناس با روانکاو
افرادی که به دنبال راه‌حل برای مشکلات جاری و موقتی مانند استرس قبل از مهاجرت، افسردگی بعد از مهاجرت، مشکلات رابطه عاطفی از راه دور یا تربیت فرزند پس از مهاجرت هستند، معمولاً به روانشناس مراجعه می‌کنند؛ اما افرادی که ریشه مشکلاتشان را در گذشته دور و در ناخودآگاه خود می‌بینند و به دنبال تغییرات عمیقتر در شخصیت خود هستند، به روانکاو مراجعه می‌کنند.
آیا روانکاوی مؤثرتر از روانشناسی است؟
به نقل از سایت resources.noodle:«نتایج بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که هیچ‌کدام از این دو روش بهتر یا بدتر از دیگری نیستند. هر یک از این رویکردها مزایا و معایب خود را دارند و نیازها یا شخصیت بیمار می‌تواند تأثیر زیادی بر این داشته باشد که کدام روش در چه موقعیتی استفاده شود.»
| بررسی مزایا و معایب | روانشناسی | روانکاوی |
| مزایا | اثربخشی بالا برای مشکلات کوتاهمدت، هزینه کمتر، انعطاف‌پذیری بیشتر | درک عمیق از خود، تغییرات پایدار، مناسب برای مشکلات پیچیده |
| معایب | ممکن است برای مشکلات ریشه‌ای به اندازه کافی عمیق نباشد، تمرکز بر علائم | زمان‌بر و پرهزینه، نیاز به تعهد طولانی‌مدت |
برخی از باورهای رایج اما اشتباه درباره روانکاوی
با وجود اهمیت روانکاوی در تاریخ روانشناسی، برخی باورهای نادرست و کلیشه‌ای درباره آن وجود دارد. یکی از شایع‌ترین این باورها، تمرکز بیش از حد روانکاوی بر مسائل جنسی است که ریشه در نظریه‌های اولیه فروید دارد. باور دیگر، دراز کشیدن روی کاناپه و تمرکز صرف بر گذشته است که گرچه در برخی موارد ممکن است اتفاق بیفتد، اما الزامی نیست و دلایل مختلفی برای این شیوه‌ی درمان وجود دارد. همچنین، این باور که روانکاوی جلسات طولانی و بی‌نهایت دارد، درست نیست. مدت زمان درمان به نیازهای فردی بیمار بستگی دارد و خاتمه‌ی درمان نیز جزئی از فرایند آن است.
کلام آخر
در این مقاله به تفاوت روانشناس با روانکاو پرداختیم. روانکاوی و روانشناسی هر دو به درمان مشکلات روان‌شناختی می‌پردازند، اما پروسه متفاوتی دارند. روانشناسی با تمرکز بر مشکلات مشخص و طبقه‌بندی شده بر اساس DSM، به دنبال حل مسائل کنونی است. در مقابل روانکاوی با نگاهی جامع به فرد و با استفاده از PDM، به ریشههای ناخودآگاه مشکلات می‌پردازد. انتخاب بین این دو روش درمانی به پیچیدگی‌های مسئله و ویژگی‌های فرد بستگی دارد و بهتر است توسط یک متخصص انجام شود.
تیم تخصصی روانشناسان و روانکاوان حس در کنارتان هستند تا با ارائه بهترین رویکردهای درمانی، شما را در مسیر دستیابی به آرامش ذهنی، سلامت روان و درک عمیقتر از خود همراهی کنند. برای ارتباط با مشاوران ما در هر دو حوزه می‌توانید به شماره ۰۹۰۲۲۶۷۰۶۲۲ در واتساپ پیام ارسال کنید.
سوالات متداول
- چگونه میتوانم انتخاب کنم که به روانشناس یا روانکاو مراجعه کنم؟
انتخاب بستگی به نیازها و اهداف شما دارد. اگر به دنبال راهحلهای عملی برای مشکلات جاری و کوتاهمدت هستید، روانشناس مناسبتر است. اما اگر به درک عمیقتر از خود، کشف ریشههای ناخودآگاه مشکلات و تغییرات بنیادی در شخصیت نیاز دارید، روانکاو گزینه بهتری خواهد بود. - چگونه روانشناس یا روانکاو مناسب را پیدا کنیم؟
برای انتخاب بین رواندرمانگر و روانکاو، بهتر است از متخصص کمک بگیرید. برای پیدا کردن درمانگر مناسب، از توصیههای اطرافیان یا پلتفرمهای آنلاین استفاده کنید تا با بررسی نظرات کاربران، بهترین انتخاب را داشته باشید. - آیا ممکن است روانشناسی و روانکاوی همپوشانی داشته باشند؟
روانشناسان و روانکاوان برای درمان جامعتر و موثرتر ممکن است از روشهای درمانی مختلفی استفاده کنند و رویکردهایشان با هم همپوشانی داشته باشد.